काठमाडौं । स्टक बजारमा प्रत्येक लगानीकर्ता लगानीको धेरैभन्दा धेरै गुणा रिटर्न प्राप्त गर्न चाहन्छन् । मल्टिब्यागर रिटर्न अर्थात् मेनिफोल्ड रिटर्न । ‘१०–ब्यागर’ शब्द सेयर बजारमा निकै लोकप्रिय छ । यसको मतलब लगानीकर्ताले १० गुणा रिटर्न पाउने भन्ने हो । तर १० गुणा मात्रै होइन १०० गुणा रिटर्नको पनि सेयर बजारमा बाटो खुल्छ । अर्थात् लगानी रकमको १०० गुणा । भारतमा १०० ब्यागर शेयरको कमी छैन । त्यहाँ दर्जनौं कम्पनीहरू छन् जुन यो स्तरमा पुगेका छन् । इन्फोसिस, टाइटन, एचडीएफसी बैंक, एशियन पेन्ट्स लगायत धेरै यस्ता स्टक छन्, जसमा लगानीकर्ताको पैसा १०० गुणा बढेको छ । नेपालमा भने केही मात्र कम्पनीका लगानीकर्ताले यस्तो प्रतिफाल पाएका छन् । मल्टिब्यागर रिटर्न प्राप्त गर्न उपयुक्त रणनीति भने हुनुपर्छ ।

कस्ता कम्पनीले दिन्छन मल्टिब्यागर रिटर्न ?

विज्ञका अनुसार सोही कम्पनीको शेयरबाट मल्टिब्यागर रिटर्न उपलब्ध हुनेछ, जुन निरन्तर बढ्दै जानेछ । जसको आम्दानी बढ्दै गएको छ, कमाई बढ्दै गएको छ, मार्जिन बढ्दै गएको छ र बजार हिस्सा बढ्दै गएको छ । यस्ता कम्पनीको प्रतिशेयर आम्दानी बढ्दै जानु धेरै महत्वपूर्ण छ । यो अन्तिम कुरा धेरै महत्वपूर्ण छ किनभने स्टक मूल्यले यसको दीर्घकालीन आयमा स्टकलाई पछ्याउँछ । तसर्थ, यदि कुनै कम्पनीको ईपीएस बढ्छ भने, त्यस कम्पनीको शेयर मूल्य पनि सधैं बढ्छ ।

यो सूत्रले काम गछ

हामी केही वर्षमा १ लाई १०० रूपान्तरण गर्न चाहन्छौं । यस सूत्रमा R ले वार्षिक प्रतिफल र T ले वर्षलाई जनाउँछ । लगानीकर्ताहरूले यो सूत्र धेरै तरिकामा प्रयोग गर्न सक्छन् । उदाहरणका लागि, यदि तपाइँ ३० वर्षमा तपाइँको रु १ लाख लाई १ करोड रूपैयाँ बनाउन चाहनुहुन्छ भने तपाइँलाई १६.६ प्रतिशतको वार्षिक प्रतिफल चाहिन्छ । यसका साथसाथै, तपाईंले यो सूत्रबाट यो पनि थाहा पाउन सक्नुहुन्छ कि दिइएको रिटर्नमा तपाईंको रकम १०० गुणाले गुणा गर्न कति समय लाग्छ । उदाहरणका लागि, यदि तपाईंले १२ प्रतिशत रिटर्न पाउँदै हुनुहुन्छ भने, तपाईंको एक लाख रुपैयाँ ४०.६ वर्षमा एक करोड हुनेछ । त्यसैगरी, १५% को वार्षिक प्रतिफलमा, तपाईंको लगानी १०० गुणा गर्न ३३ वर्ष लाग्नेछ । एकै समयमा, यदि तपाईं आफ्नो पैसा ११ वर्षमा १०० गुणा गुणा गर्न चाहनुहुन्छ भने, तपाईंले यस अवधिमा प्रत्येक वर्ष ५०% प्रतिफल दिने लगानी पहिचान गर्नुपर्छ ।

साना कम्पनीहरूमा नजर राख्नुहोस्

ठूला कम्पनीहरूको तुलनामा साना कम्पनीहरूलाई १००–ब्यागर हुन सजिलो छ । २% बजार सेयर भएको कम्पनीको लागि यसको बजार हिस्सा दोब्बर, तीन गुणा गर्न धेरै सजिलो हुन्छ ३० प्रतिशत बजार हिस्सा ओगटेको कम्पनीको तुलनामा । कम्पनीको कम आधारका कारण यो सजिलो छ । यसको अर्थ कम्पनीहरूमा बढी ध्यान केन्द्रित हुनेछ जसको एम–क्याप रु ५००० करोड भन्दा कम छ वा हुनसक्छ । या रु ३००० करोड भन्दा कम भएपनि हुन्छ ।

धैर्य हुनु धेरै महत्वपूर्ण

क्रिस्टोफर मेयरले गरेको अनुसन्धानले एउटा कम्पनीलाई १०० ब्यागर कम्पनी बन्न औसत २६ वर्ष लाग्ने निष्कर्ष निकालेको छ । यसको मतलब यो हो कि यदि तपाईंले चाँडै लगानी सुरु गर्नुभयो भने पनि, तपाईंले आफ्नो पहिलो १००–ब्यागर रिटर्नका लागि तपाईंको उमेर ४० वा ५० वर्ष हुनेछ । यसको मतलब धैर्यता तपाईंको सफलतामा महत्वपूर्ण कारक हुनेछ । यस बाटोमा लगानीकर्ताहरूले धेरै उतारचढावहरू देख्ने उच्च सम्भावना हुन्छ । उदाहरणका लागि एप्पल कम्पनीलाई लिनुहोस् । हामी यसलाई बजार पुँजीकरणको आधारमा विश्वको सबैभन्दा ठूलो कम्पनीको रूपमा चिन्छौं । तर विगत २० वर्षमा एप्पलको सेयरमा ठूलो उतारचढाव आएको छ । स्टक ४०% को चार अलग–अलग गिरावटबाट गुज्रिएको छ । नेटफ्लिक्स अर्को महत्वपूर्ण उदाहरण हो । कम्पनीले एकै दिनमा आफ्नो मूल्यको २५ % सम्म गुमाएको छ । इतिहासमा एकपटक मात्र होइन चारपटक यस्तो भएको छ । सही स्टक छनोट गरेपछि पनि लगानीकर्ता लामो समयसम्म स्थिर हुनुपर्छ ।

सेयर बजारमा कम्पनीको सेयर मल्टी ब्यागर बनाउन इपिएस बढनु मात्रै पर्याप्त हुँदैन । बढ्दो मूल्य कमाउने गुणहरू पनि आवश्यक हुन्छछ. । पिइ अनुपातले मात्र स्टकको मूल्य कति महँगो हुन्छ भनेर मात्रै बुझ्न सकिदैन । यदि कसैले लामो समयसम्म स्टक वा सेक्टरको अध्ययन गर्छ भने, त्यो कम्पनी वा सेक्टर लगानीकर्ताहरूको लागि कति मूल्यवान छ भनेर थाहा पाउन सकिन्छ । पीई अनुपात धेरै कुराहरूमा निर्भर हुन्छ । सबैभन्दा माथि कम्पनीको कमाई क्षमता बढ्नुपर्छ । यो सामान्यतया छिटो बढ्दै गरेका वा नयाँ कम्पनीहरूमा देखिन्छ । यदि तपाईलाई पनि सेयर बजारबाट १०० गुणा कमाउन मन छ भने पीइ मल्टिपलभन्दा माथि जान सक्ने कम्पनीहरू र क्षेत्रहरू छान्नुहोस । अनुवाद गरिएको