काठमाडौं । चीनको अत्यधिक क्षमता उत्पादनले विश्व बजारमा फेरि एकपटक हलचल मच्चाएको छ । भारत, इन्डोनेसिया र भियतनाम जस्ता एसियाली देशहरू चिन्तित छन् कि चिनियाँ सामानको बाढीले उनीहरूको स्थानीय उत्पादन उद्योगलाई ध्वस्त पार्नेछ ।

लगभग २५ वर्ष पहिले पनि सस्तो चिनियाँ सामानको बाढीले सम्पूर्ण विश्वलाई हल्लाएको थियो । यसलाई ‘चाइना शक’ नाम दिइएको थियो । यो दोधारे तरवारले विश्वव्यापी रूपमा मुद्रास्फीति घटायो, तर एकै समयमा धेरै देशहरूको उत्पादन उद्योगलाई ध्वस्त पार्यो ।

अब फेरि एक पटक ‘चाइना शक’ को खतरा मडारिइरहेको छ । अब फेरि एक पटक चीनले उत्पादनको गति बढाएको छ तर यसको घरेलु बजारमा माग कमजोर छ । त्यसैले चिनियाँ कम्पनीहरूले सस्तो मूल्यमा विदेशमा आफ्ना सामानहरू बेच्न थालेका छन् । चिनियाँ कम्पनीहरूले आफ्ना उत्पादनहरूमा ७०% सम्म छुट दिइरहेका छन् । जसलेधेरै देशका स्थानीय उद्योगहरू प्रभावित हुने सम्भावना छ ।

सिंगापुरका अनलाइन किराना खुद्रा विक्रेता भिन्सेन्ट जू भन्छन् कि चीनका धेरै ठूला खाद्य उत्पादकहरूले आफ्नो स्टक खाली गर्न ठूलो छुट दिइरहेका छन् । उनको कम्पनी वेबुई ग्लोबलले अब हरेक हप्ता ५–६ कन्टेनर चिनियाँ सामानहरू अर्डर गरिरहेको छ । उनले चिनियाँ ई–कमर्स जायन्ट पिन्डुओडुओसँग पनि साझेदारी गरेका छन् । चीनको यो रणनीतिले धेरै देशको स्थानीय उद्योगलाई हानि पुर्याउने विज्ञहरूको विश्वास छ । यस्तो अवस्थामा चिनियाँ सामानको बाढीले अवस्था बिग्रन सक्छ । कर्नेल विश्वविद्यालयका प्रोफेसर ईश्वर प्रसाद भन्छन् कि विश्वका लगभग सबै देशहरू चिनियाँ निर्यातका कारण डुब्ने डरमा छन् । यही कारणले गर्दा धेरै देशहरूले चीनबाट आयातमा प्रतिबन्ध लगाउन थालेका छन् ।

यो कसरी दोधारे तरवार हो ?

यद्यपि, ‘चाइना शक’ चीनको झट्का’ केवल नराम्रो मात्र होइन । यसले धेरै देशहरूलाई राहत पनि दिन सक्छ, विशेष गरी मुद्रास्फीतिबाट समस्यामा परेका अर्थतन्त्रहरूलाई । नोमुरा र गोल्डम्यान स्याक्स जस्ता विश्वव्यापी विज्ञहरू विश्वास गर्छन् कि चीनबाट आउने सस्तो सामानहरूले मुद्रास्फीति कम गर्न सक्छ, जसले ब्याजदरमा कटौतीको लागि मार्ग प्रशस्त गर्नेछ । हालै भारतीय रिजर्भ बैंकले ५० आधार बिन्दुले दर घटाएको छ । जसका कारण सर्वसाधारणका लागि होम लोन र अटो लोन सस्तो हुनेछ । नोमुराको रिपोर्ट अनुसार थाइल्याण्ड र फिलिपिन्सका केन्द्रीय बैंकहरूले पनि ७५ आधार बिन्दुसम्म दर घटाउन सक्छन् । जबकि अष्ट्रेलिया र इन्डोनेसियामा पनि ५० आधार बिन्दु कटौती हुने सम्भावना छ ।

भारत र आसियान देशहरूमा विशेष प्रभाव

चीनको घरेलु खपत निरन्तर घट्दै गइरहेको छ । यो खाडल पूरा गर्न चीनले आसियान र दक्षिण एसियाली देशहरूमा निर्यात बढाइरहेको छ । प्रतिवेदनअनुसार, २०२४ को पहिलो ४ महिनामा आसियान देशहरूमा चीनको निर्यात ११.५% ले बढेको छ । अमेरिकाको निर्यात २.५% ले घटेको छ । अप्रिल महिनामा मात्र आसियान देशहरूको निर्यात २०.८% ले बढेको छ । जबकि अमेरिकामा पठाइएका सामानहरू २१% ले घटेका छन् । भारत, भियतनाम र इन्डोनेसिया जस्ता देशहरूले पहिले नै एन्टी–डम्पिङ शुल्क लगाएर आफ्नो उद्योग बचाउने प्रयास गरिसकेका छन् ।

नोमुराको विश्वास छ कि यदि २५ वर्ष पछि, ‘चाइना शक’ बाट फेरि ठूलो धक्का लाग्यो भने, थाइल्याण्ड सबैभन्दा बढी प्रभावित हुनेछ । थाइल्याण्डमा मुद्रास्फीति शून्य भन्दा तल जान सक्छ अर्थात् डिफ्लेसन । अर्कोतर्फ, यसको प्रभाव भारतमा पनि देखिनेछ । यद्यपि, भारतमा मुद्रास्फीतिमा कमीले आम उपभोक्ताहरूलाई केही राहत प्रदान गर्न सक्छ, तर स्थानीय उत्पादन क्षेत्रमाथि दबाब बढ्नेछ । अनुवाद गरिएको