काठमाडौं । भारतले हालै गैर–बासमती सेतो चामलको निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएको छ । भारतमा चामलको मूल्य बढ्दै गएको भन्दै मोदी सरकारले यस्तो निर्णय गरेको हो । तर यसले विश्वभर चामलको मूल्यमा भारी वृद्धि भएको छ । संयुक्त राष्ट्रसंघको खाद्य निकाय एफएओका अनुसार जुलाईमा चामलको मूल्य सूचकाङ्क २.८ प्रतिशतले बढेर १२ वर्षकै उच्च विन्दुमा पुगेको छ ।

यो गत वर्ष जुलाईको तुलनामा २० प्रतिशतले बढेको छ र सेप्टेम्बर २०११ पछिको उच्च स्तरमा पुगेको छ । उच्च माग र भारतको प्रतिबन्धले चामलको मूल्य बढेको छ । भारत विश्वमा सबैभन्दा बढी चामल निर्यात गर्ने देश हो । विश्व निर्यातमा भारतको ४० प्रतिशत हिस्सा छ ।

भारतले गत महिना गैर–बासमती सेतो चामलको निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो । भारतबाट निकासी हुने कुल चामलमा गैर–बासमती सेतो चामलको हिस्सा करिब २५ प्रतिशत रहेको छ । भारतबाहेक थाइल्याण्ड, भियतनाम, कम्बोडिया र पाकिस्तान चामलको प्रमुख निर्यातकर्ता हुन् । चीन, फिलिपिन्स, बेनिन, सेनेगल, नाइजेरिया र मलेसिया प्रमुख चामल आयात गर्ने देश हुन् । भारतीय चामल प्रतिबन्धका कारण अमेरिकामा हलचल मच्चिएको छ । त्यहाँ ठूलो संख्यामा भारतीय मूलका मानिसहरु बसोबास गर्छन् र प्रतिबन्धको खबर सुनेपछि उनीहरु पसलमा चामल किनेर भण्डार गर्नको लागि भीड लागेका थिए ।

गहुँ र खाद्य तेलको मूल्यमा पनि वृद्धि

भारतले चामलको निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएको बेला रुसले युक्रेनी बन्दरगाहबाट खाद्यान्न बोकेका जहाजहरूलाई सुरक्षित मार्ग प्रदान गर्ने सम्झौताबाट पछि हट्यो । जसका कारण साउनमा खाद्यान्नको मूल्य बढेको हो । एफएओका अनुसार जुनको तुलनामा जुलाईमा खाद्य मूल्य सूचकाङ्क १.३ प्रतिशतले बढेको छ ।

यो गत वर्ष जुलाईको तुलनामा १२ प्रतिशतले कम भए पनि रुसको निर्णयले अनाज र सूर्यमुखी तेलको मूल्यमा उछाल आएको छ । भेजिटेवल आयलको मूल्य १२ प्रतिशतले बढेको छ । विश्वमा सूर्यमुखी तेलको निर्यातमा युक्रेनको ४६ प्रतिशत हिस्सा छ । पाम र भटमासको उत्पादन घट्ने डरले पनि भाउ बढेको हो ।

एफएओको गहुँको मूल्य सूचकांक पनि जुलाईमा १.६ प्रतिशतले बढेको छ । यो नौ महिनामा पहिलो पटक बढेको छ । युक्रेनको बन्दरगाहमा रुसी आक्रमणका कारण गहुँको मूल्य बढेको छ । भारतले पनि सरकारले गहुँको मूल्य घटाउन आयात शुल्कमा कटौती गर्ने विचार गरिरहेको छ । फेब्रुअरी २०२२ मा, गहुँको अन्तर्राष्ट्रिय मूल्य अहिलेसम्मकै उच्चमा पुग्यो । रुसले युक्रेनमा गरेको आक्रमणका कारण यस्तो भएको अवस्था श्रृजना भएको हो । यी दुवै देश विश्वमा गहुँको प्रमुख आपूर्तिकर्ता हुन् । अनुवाद गरिएको