नयाँ दिल्लीः सिम्बोल एयु, एटोमिक नम्बर ७९ अर्थात हामी सुनको बारेमा कुरा गर्दैछौं । २०२२ ‘धातुको राजा’ को रुपमा चिनिने सुनका लागि उत्कृष्ट वर्ष बन्यो । यो वर्ष पनि आज सुनको भाउ बढने क्रम रोकिएको छैन । सुनको यो बृद्धि अझै जारी रहन्छ ? यदि मुद्रास्फीति कायम रह्यो र विश्वभरका केन्द्रीय बैंकहरुले ब्याजदरबारे अन्योलता रह्यो भने, सन् २०२३ मा सुनको भाउ उच्च रुपमा उकालो लाग्ने देखिन्छ ।

यसबाहेक अमेरिका र युरोपमा पछिल्लो समय जसरी बैंकिङ संकट देखा परेको छ, त्यसले सुनमा ठूलो लगानी बढेको देखिएको छ । अर्कोतर्फ विश्वका विभिन्न देशका केन्द्रीय बैंकहरू सुनमा दीर्घकालीन लगानीको मुडमा देखिएका छन् । हालसम्म उत्खनन भएको सुनमध्ये करिब पाँच भागको एक भाग केन्द्रीय बैंकमा मात्रै छ ।

गत वर्ष केन्द्रीय बैंकले ११३६ टन सुन किन

गत वर्ष विश्वभरका केन्द्रीय बैंकहरूले ११३६ टन सुन किनेका थिए । योे सन् १९६७ यताकै सुनको खरीदमा आएको सबैभन्दा उच्च विन्दु हो । सन् २०२२ को अन्तिम त्रैमासिकमा केन्द्रीय बैंकहरूले ४१७ टन सुन किनेका थिए । साथै, दोस्रो हाफमा, ८६२ टन सुन किनेका थिए । टर्की, भारत, उज्वेकिस्तान र अन्य उदीयमान बजारहरू सबैभन्दा ठूलो खरिदकर्ता थिए । भर्खरै सुनको भण्डार प्रकाशित गर्न थालेको चीन पनि खरिदकर्ता बनेको छ । किट्कोको प्रतिवेदन अनुसार पीबीओसीले यो खरिद चक्रमा १०२ टन सुन खरिद गरेको छ ।

किन किन्छन केन्द्रीय बैंकले सुन ?

सीआर फरेक्स एडभाइजर्सका एमडी अमित पबारीका अनुसार वल्र्ड गोल्ड काउन्सिलका अनुसार केन्द्रीय बैंकले सुन किन्नुको पछाडि दुईवटा मुख्य कारण छन् । पहिलो–संकटको समयमा सुनबाट सबैभन्दा राम्रो लाभ मिल्छ । दोस्रो–लामो समयको लागि सम्पत्ति भण्डारण गर्ने यसको गुणस्तर । हामीले २०२३ मा पनि धेरै विश्वव्यापी आर्थिक संकट देखिरहेका छौं । यस्तो अवस्थामा विश्वका केन्द्रीय बैंकबाट सुनको माग यथावत रहने सम्भावना छ । साथै, घाना जस्ता देशहरू दुबईजस्ता तेल प्रशोधनकर्ताहरूसँग इन्धनको लागि सुन साटासाट गर्न वार्तामा छन् । भविष्यमा, हामी अन्य धेरै देशहरूले पनि सुनसँग सामान आदानप्रदान गरेको देख्न सक्नेछौं । यो पेट्रोडलर प्रणालीको लागि जोखिम हो ।

सुनको भण्डारण बढाउनमा जोड

उदीयमान बजारहरूमा केन्द्रीय बैंकहरूले आफ्नो रिजर्भको औसत दुई तिहाइ डलर सम्पत्ति वा मुद्राहरूमा राख्छन्, र सुनमा छ प्रतिशत भन्दा कम । अब सम्भवतः तिनीहरू यो अनुपात परिवर्तन गर्न चाहन्छन् । तिनीहरू कम डलर र अधिक सुन होल्डिङ चाहन्छन् । यो आरबीआईको को एफएक्स रिजर्भ होल्डिङ्समा देख्न सकिन्छ । पछिल्ला ५ वर्षमा आरबीआईले आफ्नो डलर होल्डिङलाई निरन्तर घटाउँदै सुनको वेटेज ५.०६% बाट ७.८६% मा बढाएको छ ।

सुने सबैभन्दा सुरक्षित लगानी

विश्व अर्थतन्त्रमा चलिरहेको अहिलेको उथलपुथललाई मध्यनजर गर्दा अहिलेको सबैभन्दा सुरक्षित लगानी सुन मात्रै हो । यसबाहेक विश्वका केन्द्रीय बैंकहरूले खरिद गर्दा पनि सुनको भाउ बढेको छ । तर, सुन आयात गर्ने देशहरूले उच्च व्यापार घाटाको चुनौती सामना गर्न सक्छन् । यो अवस्थामा विश्वव्यापी रूपमा, लगानीकर्ताहरू २०७० डलर प्रति औंसभन्दा माथि सुनमा लामो समयका लगानी गर्न तयारी देखिन्छन् । लगानीकर्ताले २३०० डलर र २६०० डलरको ठूलो लक्ष्यको लागि १८२० को स्टप लससँग लगानी सक्छन । अनुवाद गरिएको