काठमाडौं । विश्वभर डि–ग्लोबलाइजेशन (भूमण्डलीकरण) को खबर आइरहेको छ । विश्वको भूमण्डलीकरण भैरहेको खबरले संसार भरिएको छ । तर विश्वमा विश्वव्यापीकरण अझै सकिएको छैन् । यसले भर्खरै नयाँ रूप धारण गरेको छ । पूर्व अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प प्रारम्भिक डि–ग्लोबलाइजर थिए । पूर्व राष्ट्रपति ट्रम्पले ट्रान्स–प्यासिफिक पार्टनरसिपबाट पछि हटेर, संरक्षणवादी ट्यारिफहरू लगाएर र चीनसँगको व्यापार घटाएर विश्वव्यापीकरणलाई हानि पुर्याएका थिए । यसले चीनसँगको व्यापारमा रोक लगाएको छ ।
पछि, वर्तमान अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले चीनबाट उच्च प्रविधिको सामानको बिक्रीमा कडा प्रतिबन्ध लगाए । जो बाइडेनले हरित प्रविधि र माइक्रोचिपमा अमेरिकी लगानी जम्प–स्टार्ट गर्न अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठूलो ६२४ बिलियन डलको सब्सिडी लागू गरे । चीनको कडा कोभिड प्रतिबन्धपछि धेरै बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरूले आफ्नो व्यापार चीनबाट अन्य कम ज्याला दिने देशहरूमा सारेका छन् । यी घटनाहरूलाई रिशोरिङ र फ्रेन्डशोरिङ भनिन्छ ।
भारतका अर्थशास्त्री अरविन्द पनागरियाका अनुसार भारतले पछिल्लो समय करिब ३ हजार ट्यारिफ लाइनमा आयात शुल्क बढाइएको छ । यो मुख्यतया सस्तो चिनियाँ सामानहरू आयातबाट टाढा राख्नको लागि गरिएको हो । भारतले चिप उत्पादन प्लान्टका लागि ५० प्रतिशतसम्मको ठूलो सब्सिडी प्रदान गरिरहेको छ । यसको उत्पादन–सम्बन्धित प्रोत्साहनहरूले १४ विशिष्ट क्षेत्रहरूमा नयाँ उद्योगहरूको लागि लगभग २ ट्रिलियन रुपैयाँ सब्सिडी र ट्यारिफ सुरक्षा प्रदान गर्दछ ।
यसले अन्तर्राष्ट्रिय एकीकरणलाई हानि पुरयाएको छ । यसलाई कतिपयले हाइपर–ग्लोबलाइजेसन भनेका छन्, यो रोकिएको छ । तैपनि, स्कट लिन्सीले क्याटो इन्स्टिच्युटमा ‘ग्लोबलाइजेशन इज नट गोइंग एनिवेयर’ शीर्षकको नयाँ पेपर आउट गरेका छन् । भूमण्डलीकरण रोकिने खबरलाई अतिरञ्जित गरिएको छ । यो त्यस्तो होइन । विश्वव्यापीकरण अहिले चलिरहेको छ, विशेष गरी डिजिटल एकीकरणमा । जसलाई कम आँकलन गरिएको छ । अनुवाद गरिएको
