काठमाडौं । विश्वमा मानव अंगको अवैध व्यापार थप विस्तारित हुादै गएको छ । विश्वमा मानव अंगको अवैध व्यापारलाई रातो बजार (रेड मार्केट) भनिन्छ । अमेरिकी सरकारी एजेन्सी कङ्ग्रेसनल रिसर्च सर्भिसको प्रतिवेदनअनुसार विश्वभर मानव अंगको व्यापार १ अर्ब ७० करोड डलर बराबरको छ ।

यी देशहरूमा प्रत्यारोपण पर्यटन अधिक

काउन्सिल अफ युरोपका अनुसार अष्ट्रेलिया, क्यानडा, जापान, दक्षिण कोरिया, मध्यपूर्व र पश्चिम युरोपका देशहरू प्रत्यारोपण पर्यटनका प्रमुख केन्द्र हुन्। इराक, यमन, सिरिया, इजिप्ट, लेबनान जस्ता युद्धग्रस्त देशका मानिसहरूले रातो बजारमा आफ्ना अंगहरू बढी बेच्छन्।

तन्तुको तस्करी

जिएफआईका अनुसार रातो बजारमा कलेजो, मृगौला र मुटुका साथै मानव तन्तु, कोशिका र कपालको ठूलो मात्रामा तस्करी भइरहेको छ । विश्वभर हुने कुल अंग प्रत्यारोपणमध्ये १० प्रतिशत रातो बजारबाट हुने गरेको छ ।

मिर्गौलाको उच्च माग छ

युएस नेशनल इन्स्टिच्युट अफ हेल्थका अनुसार विश्वभर हुने मिर्गौला प्रत्यारोपणमध्ये ५ देखि १० प्रतिशत रातो बजारबाट प्राप्त मिर्गौलाबाट हुने गरेको छ ।

मानव अंगको तस्करी वा बिक्रीका लागि अंग प्रत्यारोपण पर्यटन पनि नयाँ केन्द्र बनेको छ। रातो बजारको सञ्जाल चलाउने व्यक्तिसँग इच्छुक व्यक्ति सम्पर्कमा आउँछन् । बिरामीको रिपोर्ट जुन देशमा एक व्यक्तिले आफ्नो अंग बेच्न इच्छुक छ त्यहाँ पठाइन्छ। त्यसपछि रातो बजारका सञ्चालकले बिरामीलाई त्यही देशमा पठाउँछन् ।

ऋण तिर्न मिर्गौला बेचे

अमेरिकन मेडिकल एसोसिएशनको जर्नलमा अक्टोबर २००२ मा प्रकाशित एक रिपोर्ट अनुसार, चेन्नईका ३०५ मिर्गौला बिक्रेता मध्ये ९६ प्रतिशतले ऋण तिर्नका लागि आफ्नो अंग बेचेको बताए । त्यतिबेला एउटा मिर्गौला ७० हजार रुपैयाँमा मात्रै बिक्री हुन्थ्यो ।

चीनमा कैदीको अंगको तस्करी

काउन्सिल अफ युरोपका अनुसार सन् २००७ मा चीनमा भएका सबै प्रत्यारोपणमध्ये ९० प्रतिशत कैदीबन्दीका थिए । विश्व स्वास्थ्य संगठनले विरोध गरेपछि सन् २०१५ मा प्रतिबन्ध लगाइएको थियो ।

मानव अंगको लागत

नेदरल्याण्डको ग्लोबल राइट्स कम्प्लायन्स (जीआरसी) का अनुसार विश्व बजारमा जीवित व्यक्तिको जिउँदो मिर्गौलाको मूल्य ३८ लाखदेखि ९१ लाख रुपैयाँ र प्यान्क्रियाजको ८३ लाखदेखि १ करोड रुपैयाँसम्म अनुमान गरिएको छ । अनुवाद गरिएको