काठमाडौं । पूर्व बेलायती प्रधानमन्त्री ऋषि सुनक अब वाल स्ट्रिटमा फर्कने तयारीमा छन् । फाइनान्सियल टाइम्सको रिपोर्ट अनुसार, उनी गोल्डम्यान स्याक्समा वरिष्ठ सल्लाहकारको रूपमा सामेल हुनेछन् । जुलाई २०२४ को आम चुनावपछि सुनकको यो पहिलो प्रमुख व्यावसायिक कदम हो । यो भूमिका सुनकको लागि घर फिर्ति पनि भनिएको छ किनकी उनले २००१ देखि २००४ सम्म गोल्डम्यान स्याक्समा ग्रीष्मकालीन इन्टर्न र जुनियर विश्लेषकको रूपमा आफ्नो करियर सुरु गरेका थिए ।

फाइनान्सियल टाइम्सका अनुसार, अब उनी फर्मको नेतृत्व र ग्राहकहरूलाई भूराजनीतिक र आर्थिक मुद्दाहरूमा सल्लाह दिनेछन् । २०२४ को आम चुनावमा कन्जरभेटिभ पार्टीको पराजयपछि सुनकले आफूलाई राजनीतिबाट टाढा राखे । अब उनी गोल्डम्यान स्याक्समा नयाँ भूमिका खेल्नेछन् । उनी अक्सफोर्ड र स्ट्यानफोर्ड विश्वविद्यालयहरूमा पनि काम गर्नेछन् । ऋषि सुनकलाई गोल्डम्यान स्याक्समा वरिष्ठ सल्लाहकार बनाइएको छ । गोल्डम्यान स्याक्सका सीईओ डेभिड सोलोमनले फाइनान्सियल टाइम्सलाई भने, ‘म गोल्डम्यान स्याक्समा वरिष्ठ सल्लाहकारको रूपमा ऋषिलाई स्वागत गर्न पाउँदा उत्साहित छु ।’ उनले भने कि सुनकले गोल्डम्यानका कार्यकारीहरूसँग मिलेर ग्राहकहरूलाई भूराजनीतिक र आर्थिक मुद्दाहरूमा सल्लाह दिनेछन् । उनले विश्वभरका कम्पनीका मानिसहरूसँग समय बिताउनेछन् र सिकाइ र विकासको संस्कृतिमा योगदान पुर्याउनेछन् ।

हारपछि पहिलो प्रमुख भूमिका

राजनीतिक पराजय पछि सुनकको यो पहिलो प्रमुख भूमिका हो । सुनक अझै पनि रिचमन्ड र नर्थलर्टनका सांसद हुन् । २०२४ को आम चुनावमा कन्जरभेटिभ पार्टीको पराजय पछि उनी प्रायः जनताको नजरबाट टाढा रहेका छन् । पार्टीले २०१९ मा ३६५ सिट जितेको थियो, तर २०२४ मा केवल १२१ सिट मात्र जित्न सफल भयो । यो एक शताब्दीमा पार्टीको सबैभन्दा खराब प्रदर्शन थियो । चुनावी नतिजापछि, सुनकले बेलायतको प्रधानमन्त्री र पार्टी नेताको पदबाट राजीनामा दिए । ऋषि सुनक अक्टोबर २०२२ देखि जुलाई २०२४ सम्म बेलायतको प्रधानमन्त्री हुनेछन् । उनले लिज ट्रसको छोटो कार्यकाल पछि पदभार ग्रहण गरे । उनको कार्यकालमा बेलायतले आर्थिक तनाव, औद्योगिक अशान्ति र बढ्दो विश्वव्यापी तनावको सामना गर्यो । जुलाई २०२४ मा समयपूर्व चुनाव गर्ने उनको निर्णय गलत साबित भयो । लेबर पार्टीले ऐतिहासिक विजय हासिल गर्यो र उनको नेतृत्वको अन्त्य भयो । यस वर्षको सुरुमा, सुनकले अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय र स्ट्यानफोर्ड विश्वविद्यालयमा पनि भूमिका स्वीकार गरे । उनले यस कार्यकालको बाँकी अवधिमा संसदमा ब्याकबेन्चरको रूपमा सेवा गरिरहने बताएका छन् ।

सुनक अर्बौंका मालिक हुन्

सन्डे टाइम्सको रिच लिस्टका अनुसार, सुनक र उनकी श्रीमती अक्षता मूर्तिको कुल सम्पत्ति ६४ करोड पाउण्ड छ । उनीहरूको धेरैजसो सम्पत्ति इन्फोसिसमा मूर्तिको हिस्सेदारीबाट आउँछ । इन्फोसिस एक विशाल भारतीय टेक कम्पनी हो, जुन अक्षताका बुबा नारायण मूर्तिले सुरु गरेका थिए । फाइनान्सियल टाइम्सले रिपोर्ट गरेको छ कि सुनकले गोल्डम्यान स्याक्सबाट आफ्नो कमाई रिचमन्ड प्रोजेक्टमा दान गर्नेछन् । यो एक परोपकारी संस्था हो । उनले र उनकी श्रीमतीले बेलायतमा संख्यात्मक सीप सुधार गर्न यो स्थापना गरेका हुन् । २००४ मा गोल्डम्यान स्याक्स छोडेपछि, सुनकले हेज फन्ड टिसिआइमा काम गरे । यो अर्बपति क्रिस होनद्वारा स्थापित गरिएको थियो । पछि उनले थेलेमी पार्टनर्समा पनि काम गरे । २०१५ मा, उनी राजनीतिमा प्रवेश गरे ।

कति तलब पाउँछन् ?

गोल्डम्यान स्याक्समा वरिष्ठ सल्लाहकारको तलबको लागि कुनै निश्चित सार्वजनिक व्यक्तित्व छैन, विशेष गरी जब यो ऋषि सुनक जस्ता उच्च प्रोफाइल व्यक्तिको लागि । यी भूमिकाहरू धेरै विशिष्ट छन् र तलब धेरै कारकहरूमा निर्भर गर्दछ । यद्यपि, निजी क्षेत्रमा समान भूमिका खेलेका अन्य पूर्व राजनीतिज्ञहरूका केही उदाहरणहरू छन् । उदाहरणका लागि, टोनी ब्लेयर (पूर्व बेलायती प्रधानमन्त्री) ले जेपी मोर्गन चेसमा वरिष्ठ सल्लाहकारको रूपमा वार्षिक २.५ मिलियन पाउन्ड (लगभग ४८ करोड रुपैयाँ) कमाए । एलिस्टेयर डार्लिङ (पूर्व अर्थमन्त्री) ले मोर्गन स्टेनलीमा लाखौं पाउन्ड कमाए । यसले देखाउँछ कि यस्ता पदहरू धेरै आकर्षक छन् । यसरी, गोल्डम्यान स्याक्समा ऋषि सुनक जस्ता वरिष्ठ सल्लाहकारको तलब धेरै उच्च हुनेछ । यो वार्षिक लाखौं पाउन्ड वा डलर हुन सक्छ ।

नेपालका नेताका लागि हुनसक्छ गतिलो शिक्षा

पूर्व बेलायती प्रधानमन्त्री ऋषि सुनक आफ्नो राजनीतिक भूमिकापछि जागिरमा फर्किनु नेपालको हकमा हेर्यो भने निकै आश्चर्यलाग्दो विषय हो । किनकी नेपालमा राजनीति गरेर उच्च पदमा राजनीति गर्ने नेताहरुको कुरै छाडौं, जिल्ला र वडामा राजनीति गर्ने धेरैजसो नेताहरुसमेत काम छोडेर राजनीतिमात्र गर्ने गर्छन । नेपालमा राजनीति नै जागिर र व्यवसायका रुपमा राजनीतिज्ञहरुले अपनाउँदै आएकाले पनि देशमा सुशासनको अवस्था निकै कमजोर रहेको देखिन्छ ।

राजनीति गर्ने र एकपटक उच्च पदमा पुगेपछि त्यसकै ब्याज जीवनपर्यन्त उपभोग गर्ने प्रवृत्तिका कारण नेपालमा राजनीतिज्ञहरु कामम फर्किनुलाई निकै हेयको दृष्टिकोणबाट हेर्ने गर्छन । तर, सुशासनको खोक्रो नारा बोकेर जनताको हित गर्छु भनेर बाचा गरेका नेताहरुका लागि वास्तविकतामै जनताको पक्षमा काम गर्ने हो भने देशको ढुकुटी जीवनपर्यन्त लुटन नचाहने हो भने सुनकको काममा फिर्ती नेपालका कहिल्यै काम नगर्ने तर शानदार जीवन विताउने नेताहरुका लागि गतिलो शिक्षा बन्न सक्छ ।