काठमाडौं । दशैंको लामो विदा र फुर्सदलाई उपयोगी बनाउँदै केही ज्ञान हासिल गर्ने हो भने सेयर बजारसम्बन्धी रोमाञ्चक सिनेमाहरू हेर्न सकिन्छ । यी सिनेमाहरूले वित्तीय बजारमा हुनेगरेका विभिन्न पक्ष देखाउँछन् । यी सिनेमामा बजारमा हुने लोभ, संकट, नैतिक द्वन्द्व र बजारको जटिलता समावेश गरिएका छन् । दशैंमा घरमै बस्दा वा यात्रामा यी सिनेमाहरू हेरेर लगानीका जोखिम र अवसरहरू बुझ्न सकिन्छ । जसले भविष्यमा स्मार्ट निर्णय लिन मद्दत गर्छ । विश्वप्रसिद्ध यी सिनेमाहरु वास्तविक घटनाहरूबाट प्रेरित भएर बनाइएका छन् । बिजखबर दशैं विशेषमा आज यिनै सिनेमाहरुको बारेमा चर्चा गर्दैछौं ।

वाल स्ट्रिट : लोभको दर्शन

यो सिनेमा १९८७ मा ओलिभर स्टोनले निर्देशन गरेका थिए । सिनेमामा युवा सेयर ब्रोकर बुड फक्सले धनी कर्पोरेट रेडर गर्डन गेकोसँग काम गर्ने सपना देख्छन् । बुडले आफ्ना बाबुबाट सुनेको ब्लुस्टार एयरलाइन्सको गोप्य जानकारी गेकोलाई दिन्छन्, त्यसपछि उनले त्यसमा लगानी गर्छन् र बुड धनी बन्छन् । तर गेकोको लोभले कम्पनीहरू खरिद गरेर भत्काउने योजना बुडलाई पछुतो लाग्छ । अन्तमा बुडले गेकोको योजनालाई विफल पार्छन् र इनसाइडर ट्रेडिङका लागि पक्राउ पर्छन् । सिनेमाले १९८० को दशकको अतिरञ्जित जीवन र ’लोभ नै राम्रो हो’ भन्ने कुरा उजागर गरेको छ । जसले सेयर बजारको नैतिक द्वन्द्व र छोटो लाभको आलोचना गर्छ ।

द वुल्फ अफ वाल स्ट्रिट : धोका र अतिरञ्जन

मार्टिन स्कोर्सेसले २०१३ मा यो सिनेमा बनाएका थिए । सिनेमामा जोर्डन बेलफोर्ट पात्रले सेयर ब्रोकरको रूपमा लोभपूर्ण जीवन बिताउँछन् । ब्ल्याक मन्डेपछि उनले स्ट्राटन ओकमाउन्ट कम्पनी खोलेर पम्प एन्ड डम्प योजनाबाट धनी बन्छन् । ड्रग्स, वेश्याहरू र विलासितापूर्ण जीवनले उनलाई फोरब्सले ’वाल स्ट्रिटको भेडो’ भन्छ । तर एसईसी र एफबीआईको अनुसन्धानले उनलाई पक्राउ गर्छन् । सिनेमाले सेयर बजारमा हुने भ्रष्टाचार र उच्च कमिसनको संस्कृति देखाउँछ ।

द बिग शर्ट : मन्दीको रहस्य

एडम म्याकेले २०१५ मा निर्माण गरेको यो सिनेमाले सन २००८ को वित्तीय संकटको कथालाई उजागर गरेको छ । माइकल बरीले हाउसिङ बबलको भविष्यवाणी गर्छन् र क्रेडिट डिफल्ट स्वापबाट २.६९ बिलियन डलर कमाउँछन् । जारेड भेनेत र मार्क बाउमले पनि बजारविरुद्ध सट्टा गर्छन् । सिनेमाले सबप्राइम ऋण र सीडीओको जोखिम देखाउँछ । यो माइकल लुइसको पुस्तकबाट प्रेरित सिनेमा हो । जसमा स्टिभ आइसम्यान जस्ता वास्तविक व्यक्ति छन् ।

ट्रेडिङ प्लेसेस : वातावरण वा वंशाणुगत

जोन ल्यान्डिसले १९८३ मा यो कमेडी सिनेमा बनाएका थिए । सिनेमामा लुइस विथ्रोर्प भन्ने पात्र तेस्रो धनी सेयर ब्रोकर हुन्छन् । बिली रे भ्यालेन्टाइन सडकको ठग भएपछि ड्युक दाजुभाइहरूले एक डलरको शर्तमा उनीहरूको जीवन साट्छन् । विथ्रोर्पलाई अपराधी बनाइन्छ र भ्यालेन्टाइनलाई कम्पनीको निर्देशक बनाइन्छ । उनीहरूले ड्युकहरूको ओरेञ्ज जुस बजार कर्नर गर्ने योजना थाहा पाउँछन् र नयाँ वर्षमा रिपोर्ट साटेर ३९४ मिलियन डलर कमाउँछन् । सिनेमाले प्रकृति वन नर्चर बहस र कमोडिटी बजारको हेरफेर देखाउँछ । त्यसबेला ९०.४ मिलियन डलर कमाएको यो सिनेमा स्क्रुभल कमेडीबाट प्रेरित सिनेमा हो ।

मार्जिन कल : संकटको २४ घण्टा

जे.सी. चान्डरले २०११ मा यो डेब्यु सिनेमा बनाएका थिए । २००८ को संकटमा वाल स्ट्रिट बैंकमा जोखिम व्यवस्थापक एरिक डेलले पिटर सुलिभानलाई मोडेल दिन्छन् । सुलिभानले मोर्टगेज सेक्युरिटीजको ओभर–लेभरेज पत्ता लगाउँछन् । सीईओ जोन टुल्डले फायर सेल गर्ने निर्णय गर्छन् । सिनेमाले जोखिम व्यवस्थापन र नैतिक द्वन्द्व देखाउँछ । यो गोल्डम्यान साक्स र लेहमन ब्रदर्सबाट प्रेरित सिनेमाको कास्टमा केभिन स्पेसी, पल बेट्टानी, जेरेमी आइरन्स छन् ।

बोइलर रूम : पम्प एन्ड डम्पको जाल

बेन यंगरले २००० मा निर्माण गरेको यो सिनेमा सेथ डेभिसले अवैध क्यासिनोमा आधारित छ । तर जे.टी. मार्लिन ब्रोकरेजमा काम गर्ने पेनी स्टक बेच्न सिपालु हुन्छन् । तर कम्पनी पम्प एन्ड डम्प योजनामा संलग्न भएको पत्ता लगाउँछन् । सेथले प्रमाण सङ्कलन गरेर एफबीआईलाई दिन्छन् । सिनेमाले अनैतिक स्टक ब्रोकिङ र लोभ देखाउँछ । यो सिनेमा वास्तविक बोइलर रूमबाट प्रेरित भएको जर्डन बेलफोर्टको दाबी छ ।

इनसाइड जब : संकटको आलोचना

२०१० चाल्र्स फर्गुसनले बनाएको यो डकुमेन्ट्री सिनेमाले २००८ को वित्तीय संकटको कारण खोज्छ । आइसल्यान्डको डिरेगुलेशनदेखि अमेरिकाको डेरिभेटिभ्स र सीडीओको भूमिका देखाउँछ । सिनेमाले बैंकहरूको भ्रष्टाचार र नियमनको कमी उजागर गर्छ । यो वास्तविक संकटबाट प्रेरित यसो सिनेमाको कास्टमा म्याट डेमनको कथा वाचन छ ।

रोग ट्रेडर : एक व्यक्तिको पतन

जेम्स डियार्डेनले सन १९९९ मा निर्माण गरेको यो सिनेमामा निक लिसनले बारिङ्स बैंकमा डेरिभेटिभ्स ट्रेड गर्छन् । उनी ८८८८८ त्रुटि खातामा हानि लुकाउँछन्, जसले ८०० मिलियन पाउन्ड गुमाउँछ । बैंक बैंकरप्ट हुन्छ र लिसन जेल जान्छन् । सिनेमाले अनियन्त्रित ट्रेडिङ र डेरिभेटिभ्सको जोखिम देखाउँछ । यो सिनेमा लिसनको वास्तविक घटनाबाट प्रेरित छ ।

एनरन : द स्मार्टेस्ट गाइज इन द रूम : धोकेबाज कम्पनी

एलेक्स गिब्नीले सन २००५ मा बनाएको यो डकुमेन्ट्री सिनेमाले एन्रन कर्पोरेसनको उदय र पतन देखाउँछ । केनेथ लेले मार्क–टु–मार्केट लेखा प्रयोग गरेका छन् । एन्ड्र्यू फास्टोले शेल कम्पनीबाट ऋण लुकाएका छन् । क्यालिफोर्नियाको ऊर्जा संकटमा हेरफेर गरिएकोलगायतका घटनालाई सविस्तार वर्णन गरिएको छ । सिनेमाले कर्पोरेट धोका र एनर्जी ट्रेडिङ देखाउँछ । सिनेमा वास्तविक एन्रन काण्डबाट प्रेरित भएको बताईन्छ ।

द पर्स्युट अफ ह्यापिनेस : संघर्षको कथा

गाब्रिएले मुच्चिनोले २००६ मा यो जीवनी सिनेमा बनाएका थिए । क्रिस गार्डनरले बोने–डेन्सिटी स्क्यानर बेच्छन्, तर आर्थिक संकटमा पर्छन् । उनी डिन विटरमा अनपेड इंटर्नसिप गर्छन् । छोरासँग सडकमा बस्छन् । अन्तमा स्टक ब्रोकर बन्छन् । सिनेमाले वित्तीय क्षेत्रको प्रतिस्पर्धा र क्लाइन्ट सम्बन्ध देखाउँछ ।