काठमाडौं । दशैं, तिहार जस्ता चाडपर्वले नेपाली समाजमा उमङ्ग ल्याउँछन्, तर यी चाडबाडहरुमा खर्चको अत्यधिक बोझले रमाइलोमा खल्लोपना थपिदिन्छ । मासु, लुगा, उपहार र यात्रामा हुने अनियन्त्रित खर्चले कुनै व्यक्तिलाई आर्थिक संकटमा पार्छ । विशेषज्ञहरूका अनुसार, सचेत योजनाले ३० प्रतिशतसम्म बचत सम्भव छ । यहाँ नेपाली परिवेशमा आधारित यस्ता चाडपर्वमा जानी नजानी हुने उच्च खर्चलाई नियन्त्रण गर्ने १० उपाय प्रस्तुत गरिएको छ ।
बजेट योजना बनाउनुहोस्
दशैंको खर्चको लेखाजोखा नहुँदा अनावश्यक खर्च हुन्छ । चाड अघि नै आम्दानी र खर्चको योजना बनाउनुहोस् । लुगा, खानपान, उपहार र यात्राका लागि निश्चित रकम छुट्याउनुहोस् । यो अभ्यासले अनियन्त्रित खरिद रोक्छ र २० प्रतिशत बचत गर्छ । यस्तो योजनाले आर्थिक तनाव कम गर्छ, परिवारलाई सन्तुलित राख्छ ।
घरमै परम्परागत खाना बनाउनुहोस
दशैंमा मासु, सेलरोटी र अचार बजारबाट किन्दा महँगो पर्छ । घरमै परिवारसँग मिलेर बनाउँदा स्वादिलो र सस्तो र कम खर्चिलो हुन्छ । यसले ४० प्रतिशत खर्च घटाउँछ । नेपाली गाउँघरमा यो चलनले सामूहिकता र स्वास्थ्य दुवै जोगाउँछ, बजारको तयारी खानाबाट बचाउँछ ।
पुराना लुगा पुनःप्रयोग गर्नुहोस
दशैंमा नयाँ लुगा किन्ने चलनले खर्च अत्यधिक बढाएको देखिन्छ । पुराना लुगालाई मर्मत वा रचनात्मक तरिकाले प्रयोग गर्नुहोस् । सस्तो बजारबाट खरिद गर्न सकिने पनि विकल्प हो । यसले ५० प्रतिशतसम्म खर्च कम गर्न सकिन्छ ।
उपहारमा मितव्ययिता अपनाउनुहोस
दशैंमा दक्षिणा र उपहारको परम्पराले खर्च बढाउँदै गएको छ । यस्ता उपहार दिने प्रक्रिया नजिकका परिवार र साथीमा मात्र सीमित राख्नुहोस् । सस्ता तर अर्थपूर्ण उपहार, जस्तै किताब वा घरेलु वस्तु, दिनुहोस् । यो चलनले भावनात्मक सम्बन्ध बलियो बनाउँछ र खर्च करिव ३० प्रतिशतले घटाउन सकिएला ।
उत्सव सामूहिक रूपमा मनाउनुहोस
एक्लै चाड मनाउँदा खर्च दोब्बर हुन्छ । छिमेकी वा परिवारसँग मिलेर दशैं मनाउनुहोस् । मासु, पूजा र मनोरञ्जनका लागि आवश्यक सरसामग्रीको खरिदलाई बाँडफाँट गर्दा प्रति व्यक्ति खर्च घट्छ । यो परम्पराले एकातर्फ एकता बढाउँछ भने खर्च पनि करिव ४० प्रतिशतले घटाउन सहयोग पुग्छ ।
अनावश्यक यात्रा कम गर्नुहोस
दशैंमा गाउँ फर्कने नेपाली चलनले यातायात र आतिथ्यमा खर्च बढाउँछ । आवश्यक नभए यात्रा सीमित गर्नुहोस् । सार्वजनिक सवारी प्रयोग गर्दा इन्धन र समय बचत हुन्छ । यस्तो अभ्यासले ट्राफिक र प्रदूषण कम गर्छ, खर्च नियन्त्रण गर्छ ।
मोलमोलाइ गरेर किनमेल गर्नुहोस
नेपाली बजारमा दशैंमा धेरैजसो वस्तुको मूल्य अत्यधिक बढाइन्छ । किनमेलमा मोलमोलाइ गर्नुहोस् वा थोकमा किन्नुहोस् । अनलाइन छुटको उपयोग गर्नुहोस् । यो तरिकाले २० देखि ३० प्रतिशतसम्म खर्च घटाउन सकिन्छ । नेपाली समाजमा सचेत उपभोक्ता बढ्दैछन्, जसले व्यापारीको मनोमानी नियन्त्रण गर्ने काम गरिरहेको छ ।
सजावटमा सादगीपना अपनाउनुहोस
तिहारमा फूल, बत्ती र सजावटमा अत्यधिक खर्च हुन्छ । घरेलु सामग्री वा पुराना वस्तुबाट सजावटका सामग्र निर्माण गरी प्रयोग गर्नुहोस् । सस्ता, पर्यावरणमैत्री विकल्प प्रयोग गर्दा ५० प्रतिशतसम्म खर्च घटाउन सकिन्छ ।
बचत खाताको उपयोग गर्नुहोस
दशैं अघि बचत खाता खोलेर सानो रकम जम्मा गर्नुहोस् । चाडपर्वमा यही रकम खर्च गर्नुहोस् । यसले ऋणको बोझबाट जोगाउँछ । यो बानीले आर्थिक स्थिरता ल्याउँछ र अनियन्त्रित खर्च नियन्त्रण गर्छ ।
चाडपछिको छुटमा किनमेल गर्नुहोस
दशैंपछि बजारमा छुट हुन्छ । अर्को वर्षका लागि सामान अघि नै किन्नुहोस् । यो तरिकाले ४० प्रतिशतसम्म खर्च कम गर्न सकिन्छ । यस्तो रणनीतिले स्मार्ट खर्चको संस्कृति विकास गर्छ र चाडपर्वलाई बोझमुक्त बनाउँछ ।
