काठमाडांै । मुद्रास्फीति प्रभावित विश्वका लागि थप चिन्ताको समाचार सार्वजनिक भएको छ । विश्वमा सबैभन्दा ठूलो चामल निर्यातकर्ता भारतमा यो सिजनमा धानको क्षेत्रफल १३ प्रतिशतले घटेको छ । धान उत्पादक राज्यमा कम वर्षाका कारण धान रोपाइ प्रभावित भएको छ । यसले सिंगो विश्वको चिन्ता बढाएको छ ।
यस वर्ष गहुँको उत्पादन पनि घटेको र सरकारी खरिदमा पनि भारी गिरावट आएको छ । अघिल्लो हप्तासम्मको तथ्यांकअनुसार गत वर्ष ३१४.१४ लाख हेक्टरको तुलनामा आजसम्म २७२.३० लाख हेक्टरमा धान रोपिएको छ । भारतको कृषि मन्त्रालयले सोमबार यो तथ्यांक सार्वजनिक गरेको हो ।
भारतमा धान उत्पादन गर्ने राज्य पश्चिम बङ्गाल, झारखण्ड, बिहार, छत्तीसगढ, उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, ओडिशा र तेलंगानामा धानको क्षेत्रफल घटेको छ । मौसम विभागको तथ्यांक अनुसार पश्चिम उत्तर प्रदेशमा ८ अगस्टदेखि ३६ प्रतिशत कम वर्षा भएको छ भने पूर्वी उत्तर प्रदेशमा यो मनसुनमा अहिलेसम्म ४३ प्रतिशत कम वर्षा भएको छ । त्यस्तै बिहारमा ३८ प्रतिशत र झारखण्डमा ४५ प्रतिशत कम वर्षा भएको छ । पश्चिम बङ्गालका गंगा किनारका क्षेत्रमा ४६ प्रतिशत कम वर्षा भएको छ।
भारत विश्वमा चामलको सबैभन्दा ठूलो निर्यातकर्ता हो र विश्व बजारको ४० प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ। भारतमा यसको उत्पादन प्रभावित भयो भने विश्वको व्यापारमा असर पर्छ । यसको संसारको अगाडि खानपानको संकट आउन सक्छ । यस वर्ष गहुँ उत्पादन पनि घटेको छ ।
पछिल्लो बाली सिजन (जुलाई–जुन) मा भारतले १२९ करोड ६६ लाख टन धान उत्पादन गरेको थियो । आर्थिक वर्ष २०२१(२२ मा भारतले २१।२ मिलियन टन चामल निर्यात गरेको थियो। साउन १ गतेसम्म केन्द्रमा ४ करोड ७० लाख टन चामल मौज्दात थियो ।
यस वर्षको फेब्रुअरीदेखि रुस–युक्रेन युद्धपछि विश्वभर खाद्यान्न अभावको संकट देखिएको छ । भारतमा पनि गहुँको भाउ बढेको छ । सरकारले मूल्य नियन्त्रणका लागि विभिन्न उपाय अपनाएको छ । भारत सरकारले गत वैशाख ३ गते गहुँ निकासीमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो । तर, गहुँ अफगानिस्तान, इन्डोनेसिया, कतार, बंगलादेश, भुटान, भियतनाम, यमन, मलेसियालगायत खाँचोमा परेका मुलुकमा पठाइँदै आएको छ ।
नेपाललाई के असर पर्छ ?
भारतमा धान उत्पादन कम हुँदा त्यसको असर विश्वभर निर्यात गर्ने चामलको मूल्यमा पर्नेछ । विश्वकै सबैभन्दा धेरै चामल निर्यात गर्ने भारत नेपालको सबैभन्दा नजिकको छिमेकीका रुपमा रहेको छ भने नेपालमा अहिले वार्षिक ५० अर्ब बढीको चामल आयात हुादै आएको छ । जसका लागि नेपाल भारतमा भर पर्दै आएको देखिन्छ । भारतमा धान कम उत्पादन हुँदा नेपालमा आयात हुने चामलको मूल्य स्वभाविक रुपमा बढनेछ । आयातित चामल महँगिदा उपभोक्ताले बजारबाट खरीद गर्ने चामलको मूल्य थप महँगो हुनेछ । जसको असर उपभोक्ताको भान्सासम्म प्रत्यक्ष रुपमा पर्नेछ ।
