काठमाडौं । पछिल्लो एक बर्षमा नेपालमा १३ लाख ६३ हजार बढी–कोड डिभिजन मल्टीपल एक्सेस (सिडिएमए) फोनका प्रयोगकर्ता घटेका छन् । नेपाल टेलिकमको पुरानो प्रविधि विस्थापन गरी नयाँ प्रविधिमा स्थानान्तरण गर्ने उद्देष्यअनुरुप सिडिएमए प्रयोगकर्ता ठूलो संख्यामा घटेका हुन् ।
नेपाल दूरसंचार प्राधिकरणले सार्वजनिक गरेको तथ्यांक अनुसार नेपालमा गत बर्षको जेठ महिनासम्म सिडिएमए प्रयोगकर्ताको संख्या १६ लाख ८२ हजार ४ सय ७१ थियो । यो बर्षको जेठ महिनासम्म अर्थात १ बर्षमा यो संख्या घटेर ३ लाख १९ हजार ४ सय ४८ मा सीमित भएको छ ।
नेपाल टेलिकमले पछिल्लो समय तारसहितको सेवालाई विस्थापन गरेर अप्टिकल फाईबरमार्फत सेवा दिने अभियान नै चलाएको छ । जसको फलस्वरुप टेलिकमको पब्लिक स्विच टेलिफोन नेटवर्क (पीएसटीएन)का सेवाग्राही पनि घटेका छन् । गत बर्षको जेठ महिनाको तुलनामा नेपाल टेलिकमले प्रदान गरिरहेको पीएसटीएन सेवाका प्रयोगकर्ता ९२ हजार ४ सय ९८ जनाले घटेका छन् । दूरसंचार प्राधिकरणका अनुसार गत बर्षको जेठ महिनामा टेलिकमको पीएसटीएन सेवा प्रयोग गर्नेको संख्या ६ लाख ६१ हजार ६ सय ४० थियो ।
यस्तै नेपाल टेलिकमले इन्टरनेट सेवामा पनि यसअघि दिँदै आएको वाईम्याक्स, ईभिडिओ र एडिएसएल सेवा पनि विस्थापनको बाटोमा रहेको जानकारी दिएको छ । टेलिकमका अनुसार तामाको तारबाट दिईने यस्तो सेवाले पछिल्लो समय ग्राहकको माग धान्न नसकेपछि नयाँ प्रविधि अप्टिकल फाईबरबाट पुराना सेवा विस्थापन गर्न लागिएको हो ।
प्राधिकरणले उपलब्ध गराएको तथ्याकअनुसार गत बर्षको जेठको तुलनामा टेलिकमले प्रदान गर्ने एडीएसएलका ग्राहकहरु यो बर्षको जेठमा १ सय ६२ हजारले घटेका छन् । यसको सट्टामा टेलिकमले हाल नयाँ प्रविधि फाईबर टु दी होम (एफटीटीएच) सेवाको विस्तार गरिरहेको छ । प्रयोगकर्ताले एउटै फाईबरबाट फोन, इन्टरनेट र भिडियो सेवा लिन पाउने भएपछि पुुराना सेवाहरु विस्थापित हुने बाटोमा छन् । हाल नेपाल टेलिकमले मोबाईल टेलिफोन सेवाका लागि फोरजी र पछिल्लो पुस्ताको फाईभ जीलाई प्राथमिकतामा राखेको छ । यस्तै फिक्स्ड टेलिफोनमा भने एफटीटीएचको विस्तार गरिरहेको छ ।
यसरी पुरानो प्रविधिका टेलिफोन सेवाहरु पुर्ण रुपमा विस्थापन गर्नकै लागि टेलिकमले विभिन्न स्किमहरु पनि सार्वजनिक गरिसकेको छ । सिडीएमए सेवालाई भने यसै बर्षभित्र विस्थापन गरिसक्ने गरि कार्य भइरहेकोे टेलिकमले जानकारी दिएको छ । यसरी सिडीएमए पुर्ण रुपमा विस्थापन हुँदा अझै नयाँ सेवा नपुगेका पहाडी तथा हिमाली जिल्लाका सेवाग्राहीहरु भने मर्कामा पर्ने देखिन्छ । हाल कर्णालीका कतिपय स्थान र अन्य पहाडी र हिमाली जिल्लाहरुका बासिन्दाले सिडिएमए सेवा प्रयोग गरिरहेका छन् ।
ब्रोडब्याण्ड सेवामा पनि पुरानो तामाको तारसहितको प्रविधि विस्थापन गर्नेगरी ल्याईएको एफटीटीएच प्रयोगकर्ताको संख्या मात्रै हाल ५ लाख ५६ हजार ५ सय ८८ पुगेको छ । एफटीटीएच सेवा अन्य इन्टरनेट सेवाप्रदायक कम्पनीहरु (आइएसपी)ले पनि उपलब्ध गराईरहेका छन् । उनीहरुले उपलब्ध गराउने एफटीटीएचमा भने भिडियो र डाटा मात्रै प्रयोग गर्न पाईन्छ, फोन भने प्रयोग गर्न सकिने सेवा छैन । हाल आइएसपीहरुले प्रदान गर्ने फाईबर सेवामार्फत इन्टरनेट चलाउनेको संख्या ६२ लाख ९६ हजार पुगेको छ ।
नयाँ प्रविधिहरुको विस्तारसँगै सम्बन्धित कम्पनीहरुले पुरानो प्रविधिलाई विस्थापन गर्दै जाँदा पुरानो सेवा टुजी र थ्रिजी पनि धरापमा रहेको देखिन्छ । नेपाल टेलिकमले भने फोरजी र फाइभ जी सेवा विस्तार गरेपनि टुजी र थ्रिजी सेवा पनि यथावतै राख्ने बताउँदै आएको छ । नेपाल टेलिकमलगायत अन्य सेवाप्रदायकहरुले नेपालभर फोरजी सेवा पुर्याउको घोषणा गरेपनि नेपालका उच्च पहाडी र हिमाली क्षेत्रमा अझै टुजी र थ्रिजीको प्रयोग उत्तिकै रुपमा भएको देखिन्छ ।
काठमाडौं उपत्यकामै पनि कहिलेकाहीँ फोरजीको सट्टा थ्रिजी सेवा उपयोग भइरहने गरेको छ । हाल नेपाल टेलिकम, निजी दूरसंचार सेवाप्रदायक एनसेल अजियाटा र स्मार्ट टेलिकमका गरी थ्रिजी प्रयोगकर्ता १ करोड २० लाख ५२ हजार ६७५ छ । जुन गत बर्षको जेठ महिनाको तुलनामा ६ लाख ११ हजारले बढी हो ।
फोरजीमा भएन सोचेअनुसार प्रगति
सरकारले गत बर्ष नै एक बर्षभित्रै देशका सबै स्थानमा फोरजी सेवा विस्तार गरिसक्ने बताएको थियो । सोही अनुसार निजी सेवाप्रदायक कम्पनी एनसेलले आफ्ना फोरजीका ग्राहकहरु तिव्र वृद्धि गरेपनि नेपाल टेलिकमले भने सोचेअनुसार बढाउन सकेको छैन । गत बर्ष नै ७७ जिल्लामै फोरजी सेवा पुर्याईसकेको घोषणा गरेको टेलिकमका फोरजी प्रयोगकर्ता हाल २७ लाख ७ हजार मात्रै छन् । यता एनसेलले भने हालसम्म आफ्नो फोरजी प्रयोगकर्ता ४८ लाख ५ हजार पुर्याएको छ । पछिल्लो १ बर्षमा एनसेलले आफ्ना फोरजी प्रयोगकर्ता ११ लाख २० हजारले बढाउँदा नेपाल टेलिकमले १८ लाख ६४ हजारले बढाएको छ ।
स्मार्ट टेलिकमका फोरजी प्रयोगकर्ता घटे
२ दूरसंचार सेवाप्रदायक कम्पनीहरुले आफ्ना फोरजी प्रयोगकर्ता बढाएपनि पछिल्लो एक बर्षमा स्मार्ट टेलिकमका भने प्रयोगकर्ता घटेका छन् । गत बर्षको तुलनामा आफ्ना भ्वाईस सेवा प्रयोगकर्ताको संख्या १ लाख ९२ हजारले बढाएर २३ लाख ३३ हजार पुर्याएको स्मार्ट टेलिकमकम ब्रोडब्याण्ड सेवा उपभोग गर्ने ग्राहकको संख्या भने घटेको पाईएको हो ।
नेपाल दूरसंचार प्राधिकरणको तथ्यांकअनुसार गत जेठको तुलनामा स्मार्ट टेलिकमको मोबाईल ब्रोडब्याण्ड सेवा प्रयोगकर्ताको संख्या ३० हजार ८३० ले घटेको छ । कम्पनीका फोरजी ग्राहकको संख्या पनि यही हो । हाल कम्पनीको फोरजी चलाउनेको संख्या १ लाख ५१ हजार ७ सय १५ पुगेको छ ।
नेपाल दूरसंचार प्राधिकरणको तथ्यांक अनुसार गत जेठसम्म नेपालमा ३ करोड ९५ लाख २६ हजार ८ सय ८१ जनासम्म टेलिफोन सेवा पुगेको छ । जसमध्ये ५२ प्रतिशत हिस्सा नेपाल टेलिकमको छ भने ४१ प्रतिशत हिस्सा एनसेलको छ । यस्ते ५ दशमलव ९० प्रतिशत हिस्सा स्मार्ट टेलिकमको छ ।
गत जेठ महिनासम्म २ करोड ७७ लाख ६ हजार ७ सय ११ जना नागरिकसम्म ब्रोडब्याण्ड इन्टरनेट सेवा पुगिसकेको छ । यो सेवा विस्तारमा पनि सबैभन्दा बढी हिस्सा मोबाइल ब्रोडब्याण्डको देखिन्छ । प्राधिकरणका अनुसार ब्रोडब्याण्ड सेवामा ७२ प्रतिशत हिस्सा मोबाइल ब्रोडब्याण्डको हुँदा २७ प्रतिशत हिस्सा फिक्स्ड केवल लाइनको छ । जसमा इन्टरनेट सेवा प्रदायकहरु पनि पर्दछन् ।
