काठमाडौं । चिनियाँ रकेट उत्पादन गर्ने कम्पनी स्पेस इपोचले अलिबाबाको अनलाइन सपिङ प्लेटफर्म ताओबाओसँग रकेट प्रयोग गरेर द्रुत डेलिभरी सेवा सुरु गर्न काम गरिरहेको बताएको छ । स्पेस इपोचले आइतबार भनेको छ कि यो कार्यक्रम अझै प्रारम्भिक चरणमा छ र परीक्षणहरू भइरहेको छ । कम्पनीका अनुसार १२० घनमिटरको कन्टेनरमा १० टन तौलका सामान बोक्न सक्ने रकेटको विकास भइरहेको छ । यो रकेट बारम्बार प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
कम्पनीले आफ्नो आधिकारिक विच्याट खातामा यस सम्बन्धमा एक सूचना साझा गरेको छ । यद्यपि अलिबाबाले यस विषयमा कुनै प्रतिक्रिया दिएको छैन । बेइजिङमा आधारित स्पेस इपोकले पुनः प्रयोग गर्न मिल्ने रकेटहरू निर्माण गर्छ । यसले गत वर्ष मात्रै युआनशिंग–१ रकेटको परीक्षण पूरा गरेको थियो, जसमा यो रकेट देश बाहिर गएर फर्किएको थियो । तर, कम्पनीले छिट्टै रकेट डेलिभरी सेवा सुरु गर्न सहज नहुने स्पष्ट पारेको छ ।
चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङले आफ्ना नीतिहरूमा देशको रणनीतिक उद्योगहरूको विकासमा ठूलो जोड दिएका छन् । यसमा व्यावसायिक अन्तरिक्ष क्षेत्रलाई विशेष महत्व दिइएको छ । स्याटेलाइट निर्माण, रिमोट सेन्सिङ र नेभिगेसन जस्ता क्षेत्रहरूलाई प्रोत्साहन दिइँदैछ । गत वर्ष चीनले १७ व्यावसायिक रकेट प्रक्षेपण गरेको थियो । तीमध्ये एउटा मात्रै असफल भयो । चीनले पृथ्वीको कक्षमा कुल ६७ उपग्रहहरू पठाएको छ, जुन एक कीर्तिमान थियो । यसअघि २०२२ मा १० व्यावसायिक रकेटहरू अन्तरिक्षमा पठाइएका थिए, जसमध्ये दुई असफल भएका थिए ।
विश्वभरका वैज्ञानिकहरूले केही समयदेखि रकेटलाई यातायातको माध्यमको रूपमा प्रयोग गर्ने सम्भावनाको खोजी गरिरहेका छन् । एलोन मस्कको कम्पनी स्पेसएक्सको पुनः प्रयोज्य रकेटको सफलताले यो दायरालाई अझ सम्भव बनाएको छ । सन् २०२३ मा साइन्स डाइरेक्ट म्यागजिनमा प्रकाशित अनुसन्धानमा जर्मन वैज्ञानिकले ९० मिनेटभन्दा कममा विश्वभरका यात्रु र सामान ढुवानी गर्न सकिने बताएका थिए । आफ्नो अनुसन्धानमा उनले स्पेसएक्सद्वारा विकसित गरिएको स्टारशिप रकेटलाई स्पेसलिनरसँग तुलना गरेर अध्ययन गरेका थिए ।
अनुसन्धानमा, ‘सस्तो र पूर्ण रूपमा पुनः प्रयोज्य रकेटको विकासले पृथ्वीमा एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा यात्रा गर्न नयाँ मार्गहरू खोल्न सक्छ । यसले मानिस र सामानहरू ९० मिनेट भन्दा कममा पृथ्वीको जुनसुकै ठाउँमा ढुवानी गर्न सक्छ,’ उल्लेख छ ।
अमेरिकी सेनाले लामो समयदेखि रकेटबाट सामान ढुवानी गर्ने सम्भावनामा काम गरिरहेको छ । ‘यो विचार अन्तरिक्ष उडान सुरु भएदेखि नै हो, र यो धेरै रोचक विचार हो,’ अमेरिकी वायुसेनाका वैज्ञानिक र रकेट कार्गो कार्यक्रम प्रबन्धक डा. ग्रेग स्प्यानियर्सले २०२१ मा भएको एक कार्यक्रममा भनेका थिए । ‘हामीले यसबारे हरेक पटक सोचिरहेका छौं । तर, अहिलेसम्म यो सम्भव भएको छैन् । तर, अहिले प्रविधिको यति धेरै विकास भइसकेको देखिन्छ कि यो सोचलाई कार्यान्वयन गर्न सम्भव छ ।’
रकेट डेलिभरीको सबैभन्दा महत्वपूर्ण पक्ष यो हो कि यसले धेरै समय बचाउन सक्छ । हाल, सामानहरू डेलिभर गर्न दिनदेखि हप्ता र महिनौं लाग्छ । उदाहरणका लागि, न्युयोर्कबाट केन्यामा सामान पु¥याउनु पर्दा १४ घण्टा लाग्छ भने यो काम रकेटबाट एक घण्टामा गर्न सकिन्छ । यसका लागि रकेटलाई सय किलोमिटरको उचाइमा उडाउन सकिन्छ, जुन विभिन्न देशको हवाई सीमाभन्दा बाहिर छ । यसको मतलब रकेटलाई सामान पठाउने देशको अनुमति मात्र चाहिन्छ । बाँकी समय रकेट आफ्नो बाटोमा आउने देशको हवाई क्षेत्र बाहिर रहनेछ । तर, यसका कारण प्रतिकिलोग्रामको मूल्य निकै बढ्नेछ । अनुवाद गरिएको
