नेपालको राजनीतिक परिदृश्यमा यतिबेला एक नयाँ तरंग छाएको छ। आज सामाजिक संजाल प्लेटफर्म डिस्कर्डमा जेन जी युवाहरूको भर्चुअल बैठक चलिरहेको छ, जहाँ अधिकांश युवाहरूले पूर्व प्रधानन्यायाधीश शुसिला कार्कीलाई अन्तरिम प्रधानमन्त्री बनाउने प्रस्ताव राखिरहेका छन्। यो बैठकमा युवाहरूले देशमा व्याप्त भ्रष्टाचार र सरकारको असफलताविरुद्ध आवाज उठाइरहेका छन्। सम्भवतः आज साँझसम्म जेन जी समूह, राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेल र नेपाली सेनाका प्रधानसेनापति अशोक सिग्देलसँगको बैठकपछि कार्की अन्तरिम सरकारको नेतृत्वमा आउन सक्नेछिन्। यो प्रस्तावले नेपालको राजनीतिमा नयाँ बहस सिर्जना गरेको छ। तर, को हुन् त शुसिला कार्की, जसलाई जेन जी युवाहरूले यति विश्वास गरेका छन् ? यो लेखमा उनको जीवन, करियर र योगदानबारे चर्चा गरिनेछ।
शुसिला कार्कीको जन्म २००९ जेठ २५ मा मोरङ जिल्लाको विराटनगरमा भएको थियो। उनको जन्मस्थान शंकरपुर वडा नम्बर ३ हो। विवाहित कार्कीको परिवारमा पति र छोराछोरी छन्। उनले कानुन विषयमा अध्ययन गरिन् र १९७९ मार्च २९ मा वकालत करियर सुरु गरिन्। कानुन क्षेत्रमा प्रवेश गर्नुअघि उनले राजनीति शास्त्रमा स्नातकोत्तर गरेकी थिइन्। कार्की नेपालकी पहिलो महिला प्रधानन्यायाधीश हुन्, जसले न्यायिक क्षेत्रमा लैंगिक समानताको उदाहरण प्रस्तुत गरिन्।
उनको करियरको सुरुवात वकालतबाट भएको थियो। ३० वर्षसम्म वकालत गरेपछि सन २००९ मा उनलाई सर्वोच्च अदालतको अस्थायी न्यायाधीश नियुक्त गरियो। सन २०१६ अप्रिल १३ मा उनी नेपालकी पहिलो महिला प्रधानन्यायाधीश बन्न सफल भइन्। उनको कार्यकाल २०१६ जुलाई ११ देखि २०१७ जुन ७ सम्म रहेको थियो। प्रधानन्यायाधीशको रूपमा कार्कीले धेरै विवादास्पद र साहसिक फैसलाहरू गरिन्, जसले उनलाई ‘कडा न्यायाधीश’ को छवि दियो। उदाहरणका लागि, हेटौंडा मार्बल फ्याक्ट्री केस, सरोगेसी केस र अन्य भ्रष्टाचारसम्बन्धी मुद्दाहरूमा उनका निर्णय चर्चित छन्। उनले भ्रष्टाचारविरुद्ध कडा अडान लिएकी थिइन् र न्यायिक स्वतन्त्रताको पक्षमा बोलिन्।
कार्कीको कार्यकालमा सबैभन्दा ठूलो विवाद भने महाभियोग थियो। २०१७ अप्रिलमा तत्कालीन सत्तारुढ दलहरूले उनका विरुद्ध महाभियोग प्रस्ताव दर्ता गरे, जसलाई राजनीतिक हस्तक्षेपको रूपमा हेरियो। यो महाभियोग उनको कडा फैसलाहरूका कारण आएको मानिन्छ, जसमा लोकमान सिंह कार्कीको अख्तियार प्रमुख पदबाट हटाउने निर्णय पनि थियो। तर, यो महाभियोग अन्ततः फिर्ता लिइयो र उनले सम्मानजनक रूपमा अवकाश लिइन्। यो घटनाले नेपालको न्यायिक इतिहासमा एउटा अध्याय थप्यो, जसले न्यायाधीशहरूको स्वतन्त्रतामाथि राजनीतिक दबाबको मुद्दा उठायो।
अवकाशपछि पनि कार्की सक्रिय रहिन्। उनले ‘न्याय’ नामक पुस्तक लेखिन्, जसमा आफ्नो बाल्यकाल, कलेज जीवन र न्यायिक अनुभवहरू समेटेकी छन्। पुस्तकमा उनले कानुन क्षेत्रका चुनौतीहरू र महिलाको भूमिकाबारे चर्चा गरेकी छन्। हालैका दिनहरूमा उनी सामाजिक मुद्दाहरूमा बोल्दै आएकी छन्। विशेष गरी २०२५ सेप्टेम्बरमा जेन जी युवाहरूको विरोध प्रदर्शनमा उनले समर्थन जनाएकी छन्। भ्रष्टाचारविरुद्धको प्रदर्शनमा उनी सामेल भएकी थिइन् र बीबीसी नेपालीसँगको अन्तर्वार्तामा ‘अब आन्दोलनलाई नेतृत्व दिने र नयाँ सरकार गठन गर्ने समय आएको’ बताएकी छन्।
जेन जी युवाहरूले कार्कीलाई अन्तरिम प्रधानमन्त्री बनाउन चाहेको कारण स्पष्ट छ। देशमा व्याप्त भ्रष्टाचार, नातावाद र सरकारको असफलताविरुद्ध उनीहरूले स्वच्छ छविको नेतृत्व खोजिरहेका छन्। कार्कीको कानुन ज्ञान, निष्पक्षता र साहसले उनीहरूलाई आकर्षित गरेको छ। पछिल्लो समय सामाजिक संजालमा धेरै पोस्टहरूमा युवाहरूले शुसिला कार्की उनी भ्रष्टाचारमुक्त र कानुनको ज्ञाता रहेकाले अस्थायी प्रधानमन्त्रीका लागि उत्तम विकल्प भएको बताउँदै आएका छन् । काठमाडौंका मेयर बालेन शाहजस्ता अन्य नामहरू पनि चर्चामा छन्, तर कार्कीको न्यायिक अनुभवलाई युवाहरूले प्राथमिकता दिएका छन्। राष्ट्रपति पौडेलले जेन जी नेताहरूसँग वार्ताका लागि बोलाएका छन्, जसले अन्तरिम सरकार गठनको सम्भावना बढाएको छ।
