काठमाडौं । संसारको सबैभन्दा सानो देश भ्याटिकनले आर्थिक अभावको सामना गरिरहेको छ। भ्याटिकनले आफ्ना बासिन्दाहरूलाई कर लगाउँदैन वा बन्ड जारी गर्दैन्, जसका कारण आम्दानीको स्रोत निरन्तर घटिरहेको छ ।
रोमन क्याथोलिक चर्चको केन्द्रीय सरकारले ठूलो मात्रामा चन्दाहरूद्वारा वित्त पोषित छ, जुन निरन्तर गिरावटमा रहेको छ। थप रूपमा, भ्याटिकन संग्रहालयले टिकट बिक्री, लगानी आय र घर जग्गाबाट केही आम्दानी उत्पन्न भने गर्दछ तर त्यो पर्याप्त छैन् ।
रोमन क्याथोलिक चर्च र भ्याटिकन सिटीको केन्द्रीय प्रशासनिक निकाय होली सीका अनुसार सन् २०२१ मा यसको आम्दानी ८७८ मिलियन अमेरिकी डलर थियो। तर, खर्च योभन्दा बढी हुन पुग्यो । अब पोप लियो चौधौं को सामना गर्ने सबैभन्दा ठूलो चुनौती भ्याटिकनलाई घाटाबाट बाहिर निकाल्नु हो।
जो कोहीले भ्याटिकनलाई पैसा दान गर्न सक्छन् तर नियमित स्रोतहरू दुई मुख्य रूपहरूमा आउँछन्। क्यानन कानूनले संसारभरका विशपहरूलाई वार्षिक शुल्क तिर्न आवश्यक छ।
भ्याटिकनको तथ्याङ्कअनुसार वार्षिक रूपमा जम्मा हुने २२ मिलियन डलरको एक तिहाइभन्दा बढी अमेरिकी विशपहरूले योगदान गर्छन्। वार्षिक चन्दाको दोस्रो मुख्य स्रोत साधारण क्याथोलिकहरूलाई बढी परिचित छ– त्यो हो पिटर्स पेन्स।
भ्याटिकनको इटालीमा ४ हजार २४९ सम्पत्ति रहेको छ। लन्डन, पेरिस, जेनेभा र स्विट्जरल्याण्डमा पनि यससँग १ हजार २०० भन्दा बढी सम्पत्तिहरू छन्। यी मध्ये करिब एक–पाचौं भाग मात्र उचित बजार दरमा भाडामा दिइन्छ। लगभग ७० प्रतिशतले कुनै आय उत्पन्न गर्दैन किनकि तिनीहरूले भ्याटिकन वा अन्य चर्च कार्यालयहरू राख्छन् र बाँकी १० प्रतिशत भ्याटिकनका कर्मचारीहरूलाई कम भाडामा दिइने गरिएको छ। वर्ष २०२३ मा यी सम्पत्तिहरूले मात्र ३.९ मिलियन नाफा कमाएका थिए।
अमेरिकास्थित पापल फाउन्डेसनका अध्यक्ष वार्ड फिट्जगेराल्डले भ्याटिकनले पनि केही सम्पत्ति बेच्न तयार हुनुपर्ने उपाय सुझाएका छन । जसलाई मर्मत गर्न निकै खर्चिलो हुन्छ । चुनौती अझ ठूलो छ किनभने अमेरिका र युरोपका केही भागहरूमा चर्च जाने क्याथोलिकहरूको संख्या घट्दै गइरहेको छ र यसअघि भरिएका चर्चहरू खाली हुन थालेका छन्। यो एक विशेष संग्रह हुने अनेक माध्यम मध्ये एक माध्यम पनि हो, सामान्यतया जुनको अन्तिम आइतवारमा आयोजित समारोहमा यो रकम जम्मा हुन्छ ।
अमेरिकाबाट यो वस्तुमा औसतमा २७ मिलियन डलर प्राप्त भएको थियो, जुन विश्वव्यापी सङ्कलनको आधाभन्दा बढी हो। तर, अहिले यो निरन्तर घटिरहेको छ, त्यसमा पनि भ्याटिकनका आफ्नै संस्थाहरूले पनि आफ्नो योगदान निरन्तर घटाउँदै आएका छन्।
क्याथोलिक युनिभर्सिटी अफ अमेरिकाको बिजनेस स्कूलका चर्च व्यवस्थापन कार्यक्रमका निर्देशक रोबर्ट गेहलले भने कि लियोले अमेरिका बाहिरबाट चन्दा उठाउनु पर्नेछ, जुन कुनै सानो काम होइन। उनले भने कि युरोपमा व्यक्तिगत परोपकारको कम परम्परा छ।
