काठमाडौं । यस वर्ष जापानमा विदेशी पर्यटकहरूको बढ्दो संख्या प्रमुख समाचार बनेको छ । यसले पर्यटन क्षेत्रमा अर्थतन्त्र र रोजगारीको लागि राम्रो संकेत गर्छ । स्थानीयहरूलाई अप्ठ्यारो पार्ने केही यात्रुहरू पनि छलफलको विषय बनेका छन् । उत्तर अमेरिका र युरोपबाट आएका राम्रो व्यवहार गर्ने पर्यटकहरू टिप दिने बानीका कारण धेरै जापानीहरूका लागि चिन्ताको विषय बनेका छन् ।

पश्चिमी देशहरूमा टिप दिने संस्कृति हुन सक्छ, तर जापानमा यो चलनचल्तीमा छैन ।२०२५ को पहिलो आधा समयमा मात्र जापानले २ करोड १५ लाखभन्दा बढी विदेशी आगन्तुकहरू भित्र्यायो, जुन पर्यटनको रेकर्ड हो । यसबाहेक, सम्पूर्ण वर्षको लागि पर्यटकहरूको कुल संख्या अनुमानित ४ करोडभन्दा बढी हुने ट्रयाकमा छ । जापानमा पहिलो पटक आउने धेरै आगन्तुकहरू प्रायः जापानी रीतिरिवाज र परम्पराहरू बारे अनिविज्ञ हुन्छन्, जस्तै कसैको घरमा प्रवेश गर्दा जुत्ता फुकाल्नु, अभिवादन गर्न निहुरनु, र चपस्टिकले खाना खानु ।

जापानमा पैसाको बारेमा केही अस्पष्ट नियमहरू पनि छन् । उदाहरणका लागि, नगद उपहारहरू सधैं विशेष खाममा प्रस्तुत गरिन्छ । भुक्तानी कहिल्यै हातले गरिँदैन, तर सधैं ट्रेमा राखिन्छ । टिपिङ यो जापानी पैसा संस्कृतिमा मिल्दैन । यस कारणले गर्दा, धेरैजसो जापानीहरू जापानमा टिपिङको पश्चिमी शैलीको बानी सामान्य भएको चाहँदैनन् ।

राम्रो सेवा प्रदान गर्नु कामको एक हिस्सा

एन्डी लुन्ट एक बेलायती नागरिक हुन् । उनकी श्रीमती जापानी हुन्, र उनीहरूको परिवारले १९४० को दशकदेखि टोकियोमा शिन हिनोमोटो नामक ‘इजाकाया’ (जापानी पब) रेस्टुरेन्ट चलाउँदै आएको छ । ‘जब म पहिलो पटक जापान भ्रमण गर्ने ग्राहकहरूलाई बिल गर्छु, म प्रायः यो स्पष्ट पार्छु कि जापानको एउटा विशेष कुरा भनेको टिप दिने चलन छैन,’ एन्डीले भने । ‘यसले तुरुन्तै कुनै पनि हिचकिचाहट वा अप्ठ्यारोपन हटाउँछ ।’ ‘कहिलेकाहीं तिनीहरूले किन भनेर सोध्छन्, त्यसैले म भन्छु कि यो सधैं यहाँको परम्परा हो, र मूल्य बढेपनि उनीहरूले अतिरिक्त २० प्रतिशत तिर्नु नपर्ने राम्रो कुरा हो,’ एन्डीले भने ।

उनले थप भने, ‘वास्तवमा, मेरा कर्मचारीहरू र म विश्वास गर्दैनौं कि हामीलाई हाम्रो काम राम्रोसँग गर्न अतिरिक्त पैसा चाहिन्छ । यदि कसैले टेबलमा टिप छोड्यो भने पनि, मेरा कर्मचारीहरू सडकमा उसको पछि लाग्छन् र पैसा फिर्ता गर्छन् ।’ जापानमा विदेशी पर्यटकहरूको संख्या बढ्नुको एउटा कारण कमजोर येन हो । यसले धेरै यात्रुहरूको लागि सबै कुरा स्वतः सस्तो बनाउँछ । धेरै मानिसहरूले सानो टिप छोड्ने प्रयास गर्छन् । यद्यपि केही कफी पसल र रेस्टुरेन्ट मालिकहरूले काउन्टरको छेउमा टिप जारहरू राख्न थालेका छन्, यो अभ्यास दुर्लभ छ किनकि यो जापानीहरूमाझ अत्यधिक विवादास्पद विषय हो ।

सांस्कृतिक भिन्नताहरू

यस वर्षको सुरुमा, ग्युकात्सु मोटोमुरा रेस्टुरेन्टको शाखामा रहेको टिप बक्सको तस्बिरहरू सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गरिएको थियो, जसले गर्दा हंगामा मच्चिएको थियो । एउटा टिप्पणीमा लेखिएको थियो, ‘टिप दिने संस्कृति भयानक छ । मैले सेवा क्षेत्रमा काम गरेको छु, र मानिसहरूलाई टिप दिनुपर्छ भन्ने अनुमान गर्न धेरै समय लाग्दैन । त्यसपछि उनीहरूले नदिने वा कम दिनेहरूको आलोचना गर्छन् । तर उनीहरूले कहिल्यै आफ्नो रोजगारदातालाई दोष दिएको देखिँदैन ।’ धेरै रोजगारदाताहरू आशा गर्छन् कि यो पश्चिमी टिपिङ संस्कृति जापानमा सामान्य नहोस्, किनकि यहाँ राम्रो सेवा प्रदान गर्नुलाई जिम्मेवारी मानिन्छ ।

मारिको शिगेनो, हालसम्म कानागावा प्रिफेक्चरको कामिका जिल्लामा ला टुर नामक रेस्टुरेन्ट चलाउँछिन् । ‘यो सांस्कृतिक भिन्नता हो । हामी टिप्स प्राप्त गर्न अभ्यस्त छैनौं,“ उनी भन्छिन् । ‘राम्रो सेवा प्रदान गर्नु मेरो काम हो, र मलाई यसको लागि अतिरिक्त शुल्क लिनुपर्दैन । म बुझ्छु कि टिप्स राम्रोसँग गरिएको कामको लागि कृतज्ञता व्यक्त गर्ने तरिका हो, तर मैले सधैं उत्कृष्ट सेवा प्रदान गर्नुपर्छ ।’

योकोहामाको मोटोमाची जिल्लामा रहेको वाइन बार ‘ले पीपी डे एङ्गु’ का मालिक र युरोपेली यात्री ताकु नाकामुराले भने कि उनी साँच्चै चाहन्छन् कि जापानमा टिपिङ सामान्य नहोस् । ‘मलाई लाग्छ टिपिङ भनेको सानो वा सामान्य काम गर्ने कसैलाई आफ्नो सम्पत्ति देखाउन खोज्नु जस्तै हो । मलाई विश्वास छ कि जापानका धेरैजसो मानिसहरू सोच्छन् कि सबैसँग दान वा मद्दतको आवश्यकता बिना बाँच्नको लागि पर्याप्त आम्दानी हुनुपर्छ,’ उनले भने ।

जापानमा टिपिङ सामान्य नहुन सक्छ

जापानको पर्यटन क्षेत्रमा १५ वर्षभन्दा बढी समयदेखि काम गर्दै आएका ट्राभल मार्केटिङ विश्लेषक एश्ले हार्वे विश्वास गर्छन् कि केही विदेशी पर्यटकहरूले स–साना टिप्स छोड्न जारी राखे पनि, यो अभ्यास जापानीहरूमाझ कहिल्यै सामान्य नहुन सक्छ । उनी बताउँछन् कि यो मुद्दा सामाजिक सञ्जालमा देखिएजस्तो सामान्य छैन । ‘हालैका वर्षहरूमा जापान भ्रमण गर्ने विदेशी पर्यटकहरूको संख्या निश्चित रूपमा बढेको छ, तर तीमध्ये धेरैजसो चीन, दक्षिण कोरिया र ताइवान जस्ता अन्य एसियाली देशहरूबाट आएका छन् । यी देशहरूमा टिपिङको कुनै परम्परा छैन, त्यसैले धेरै थोरै प्रतिशतले मात्र वास्तवमा टिप दिन्छन्,’ हार्वेले भने ।

‘मलाई लाग्छ कि कुनै पनि रेस्टुरेन्ट वा बार जसले यसले उनीहरूलाई ठूलो समस्या निम्त्याउँछ भन्ने सोच्दछ, उसले टिप दिनु पर्दैन भन्ने बोर्ड राख्नु पर्छ,’ हार्वे भन्छन् । यद्यपि, उनी थप्छन् कि उनले ‘केही टिप बक्सहरू’ देखेपनि यो अझै पनि सामान्य छैन । ‘म पक्का छु कि तिनीहरूमा पैसा राख्ने मानिसहरू पनि जापानी हैनन्,’ उनी थप्छन् । अनुवाद गरिएको