काठमाडौं । शून्य, यो पछिल्लो १२ महिनामा हेलसिंकीमा सडक दुर्घटनामा मृत्यु हुने मानिसहरूको संख्या हो । नर्वेको राजधानी ओस्लोले पनि २०१९ मा यो उपलब्धि हासिल गरेको थियो । तर लगभग ६,९०,००० जनसंख्या भएको हेलसिंकी यस्तो लक्ष्य हासिल गर्ने सबैभन्दा ठूला शहरहरू मध्ये एक हो । महानगरमा अन्तिम सडक दुर्घटनामा मृत्यु जुलाई २०२४ मा भएको थियो । गत वर्ष, जुलाईसम्म, हेलसिंकीमा कुल चार घातक सडक दुर्घटनाहरू भएका थिए । बर्लिन र लन्डन जस्ता महानगरहरूको तुलनामा यो दर आफैंमा धेरै कम छ ।

हेलसिंकी शहरका ट्राफिक इन्जिनियर र सडक योजनाकार रोनी उट्रिएनेनका अनुसार यो सफलताका धेरै कारणहरू छन् । तर उनी सबैभन्दा निर्णायक कारण ३० किमी/घण्टाको गति सीमा तोक्ने निर्णयलाई मान्छिन् । ‘मलाई लाग्छ यो सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कदम हो,“ उट्रिएनेनले भनिन् । “गति सीमा घटाउनु मात्र पर्याप्त छैन, तर यो पक्कै पनि धेरै महत्त्वपूर्ण कदम हो ।’ हेलसिंकीको लक्ष्य २०५० सम्ममा कुनै पनि घातक सडक दुर्घटना नहुनु हो । हेलसिंकीको सफलता युरोपेली संघको ‘भिजन शून्य’ कार्यक्रमले प्रतिबिम्बित गर्दछ, जसको लक्ष्य २०५० सम्ममा घातक सडक दुर्घटनाहरूलाई शून्यमा झार्ने हो ।

यो लक्ष्य हासिल गर्न, हेलसिंकी शहर प्रशासनले ट्राफिक सुरक्षा विकास कार्यक्रम सुरु गरयो । यसमा सडकहरूलाई सुरक्षित बनाउने र तिनीहरूमा सामाजिक रूपमा जिम्मेवार व्यवहारलाई प्रवद्र्धन गर्ने समावेश थियो । शहरले बालबालिका, पैदल यात्री र साइकल चालकहरूका लागि कुन मार्गहरू सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण र पहुँचयोग्य छन् भनेर जान्न चाहन्छ । यी मार्गहरू पहिचान गरेपछि, तिनीहरूको पूर्वाधारलाई घातक दुर्घटनाहरू न्यूनतम हुने गरी परिवर्तन गरिएको छ । त्यहाँ राम्रो प्रकाश र राम्रो दिशानिर्देशहरू पनि लागू गरिँदैछ । हेलसिंकीले अन्य शहरहरू र अन्य संस्थाहरूसँगको सहकार्यमा समाधान खोज्ने प्रयास पनि गरिरहेको छ । उट्रिएनेनको विश्वास छ कि सार्वजनिक यातायातको बढी प्रयोगले सडकमा कारहरूको संख्या घटाउँछ र यो अहिलेको लागि उनको प्राथमिकता हो ।

दुर्घटना रोक्न तथ्यांकले मद्दत गर्छ

हेलसिंकीले दुर्घटना र सवारी साधनको गतिको तथ्यांक सङ्कलन गर्छ । प्रशासनले जनतालाई खतरा र अँध्यारो ठाउँहरूको बारेमा प्रतिक्रिया दिन पनि आग्रह गर्दछ । यो तथ्यांकले हामीलाई शहरको ट्राफिक कसरी बग्छ र के परिवर्तन गर्नुपर्छ भनेर बुझ्न मद्दत गर्छ । यो तथ्याङ्कले पैदल यात्री र साइकल चालकहरूको लागि मार्ग योजना बनाउन र चौबाटोहरूलाई सुरक्षित बनाउन पनि मद्दत गर्छ ।

‘फिनल्याण्डमा, प्रहरी गति कानूनको लागि जिम्मेवार छ, तर शहरहरू प्रहरीको लागि नियन्त्रण बिन्दुहरू स्थापना गर्ने जिम्मेवारी छन्,’ उट्रिएनेन भन्छन् । हेलसिंकीमा हाल क्यामेराहरूले सुसज्जित ६० वटा स्थिर नियन्त्रण बिन्दुहरू छन् । धेरैजसो स्पीड क्यामेराहरू ४० किमी÷घण्टा वा सोभन्दा बढी गति भएका सडकहरूमा जडान गरिएका छन् । धेरै विज्ञहरू विश्वास गर्छन् कि भविष्यमा एआईको राम्रो प्रयोग गरेर सडक दुर्घटनामा उल्लेखनीय कमी ल्याउन सकिन्छ ।

भयावह काठमाडौं

हेलसिंकीमा एक वर्षमा सडक दुर्घटनामा ज्यान गुमाउनेहरुको संख्या शून्य भएको तथ्यांकबीच नेपालको संघीय राजधानी काठमार्डौंमा भने सडक दुर्घटनाको तथ्यांक भयावह छ । ट्राफिक प्रहरीको तथ्यांकअनुसार काठमाडौं उपत्याकामा आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा १० हजार सात सय ३३ सवारी दुर्घटना हुँदा १९१ जनाको मृत्यु भएको थियो । आव २०७९/८० मा १० हजार छ सय ७५ दुर्घटना हुँदा १८७ को मृत्यु र गत आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा आठ हजार आठ सय ८१ सवारी दुर्घटना हुँदा १७७ जनाको मृत्यु भएको थियो ।

यस्तै आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को तथ्यांक पनि अघिल्ला वर्षहरुकै हाराहारीमा रहेको आँकलन छ । यस्तोमा काठमाडौंमा सडक दुर्घटना र सोबाट हुने मृत्यु कम गर्न सरकार सम्बन्धितले हेलसिंकीले अपनाएका उपायहरु अवलम्बन गर्नु जरुरी देखिन्छ ।