काठमाडौं । अमेरिका र चीनबीच करलाई लिएर झगडा भइरहेको छ । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प चाहन्छन् कि भारत र चीन लगायत विश्वका धेरै देशहरूले अमेरिकासँग आफ्नो सर्तमा व्यापार गरून् । वास्तवमा, ट्रम्प विश्वभरबाट पैसा तान्न चाहन्छन् अर्थात् अमेरिकाको कोष भर्न चाहन्छन् ।

यस्तो अवस्थामा, ट्रम्प चाहन्छन् कि चीनले उनीबाट सकेसम्म धेरै भटमास किनोस् । ट्रम्पले अमेरिकाबाट भटमासको खरिद चार गुणा बढाउन चीनलाई निरन्तर दबाब दिइरहेका छन् । ट्रम्पको यो माग अझ महत्त्वपूर्ण किन पनि छ भने चीनले पहिले नै अमेरिकाको कुल भटमास निर्यातको आधा भन्दा बढी किन्छ ।

दुई देशबीच भटमासको व्यापार कति छ ?

खाद्य तथा कृषि संगठन (एफएओं) को तथ्यांकअनुसार, सन् २०१५ मा अमेरिकाले चीनलाई लगभग १०.५ अर्ब डलरको भटमास निर्यात गरेको थियो, जबकि अमेरिकाको कुल भटमास निर्यात १८.९ अर्ब डलर थियो । तर सन् २०१८ मा चीनले आयातमा कटौती गर्यो, जुन अमेरिकी किसानहरूका लागि ठूलो धक्का थियो । यद्यपि, यसपछि स्थितिमा सुधार आयो र सन् २०२१ मा अमेरिकाको कुल भटमास निर्यात ३४.४ अर्ब डलर पुगेको थियो, जसमध्ये चीनको हिस्सा १७.९ अर्ब डलर थियो ।

चीनले आयात घटायो

सन् २०२२ पछि, चीनले अमेरिकाबाट भटमासको आयात घटायो । सन् २०२४ सम्ममा, अमेरिकाको कुल भटमास निर्यात घटेर २४.५ अर्ब डलर पुगेको थियो र चीनमा निर्यात घटेर १२.६ अर्ब डलर पुगेको थियो । अर्थात्, चीनले पहिलेको तुलनामा आयात घटाएको छ, तर अझै पनि यो अमेरिकी भटमासको सबैभन्दा ठूलो खरिदकर्ता बनेको छ ।

अमेरिका र चीनको योजना के छ ?

विज्ञहरूका अनुसार ट्रम्पको ‘सोयाबिन कूटनीति’ आर्थिक रणनीति मात्र नभई राजनीतिक रणनीति पनि हो । चीनमाथि दबाब दिएर अमेरिकाले आफ्ना किसानहरूलाई राहत प्रदान गर्न चाहन्छ किनभने सोयाबिन अमेरिकी कृषि निर्यातको एक महत्त्वपूर्ण भाग हो र मध्यपश्चिमका किसानहरूको आम्दानी यससँग प्रत्यक्ष रूपमा जोडिएको छ ।

अर्कोतर्फ, चीन अब आफ्नो आयात स्रोतहरूलाई विविधीकरण गर्न चाहन्छ । ब्राजिल र अर्जेन्टिना जस्ता देशहरूले चीनलाई सोयाबिन आपूर्ति गर्न ठूलो भूमिका खेलिरहेका छन् ।