काठमाडौं । भारत सरकारले खाना पकाउने तेलको बारेमा ठूलो निर्णय गरेको छ । सरकारले कच्चा पाम तेल, कच्चा सोयाबिन तेल र कच्चा सूर्यमुखी तेलमा लाग्ने आधारभूत भन्सार शुल्क आधा घटाएको छ । पहिले यो शुल्क २०% थियो, जुन अहिले १०% मा घटाइएको छ । यो परिवर्तन शनिबारदेखि लागू भएको छ । भन्सार महसुलमा यो कटौती अर्को एक वर्षको लागि हो ।

भारतको केन्द्र सरकारको वित्त मन्त्रालयअन्तर्गत काम गर्ने केन्द्रीय अप्रत्यक्ष कर तथा भन्सार बोर्डले यस सम्बन्धमा एक सूचना जारी गरेको छ । यो नयाँ नियम मे ३१ देखि लागू भएको छ । गत वर्ष सेप्टेम्बरमा सरकारले तेलहन बाली खेती गर्ने किसानहरूलाई सहयोग गर्ने नाममा खाना पकाउने तेलमा आधारभूत भन्सार शुल्क बढाएको थियो ।

बजारमा मूल्य कम हुनेछ

हाल बजारमा पाम तेल, भटमासको तेल र सूर्यमुखी तेलको मूल्य उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ । यसले गर्दा घरेलु तोरीको तेलको मूल्य पनि बढेको छ । स्पष्ट रूपमा, यो कदम सरकारले घरेलु माग पूरा गर्न उठाएको हो । यसका साथै यसले आयातित खाद्य तेलको आयात पनि बढाउनेछ । साथै, खाद्य तेलको मूल्य घट्नेछ, जसले मुद्रास्फीति नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्नेछ ।
उद्योग क्षेत्रको स्वागत

भारतीय वनस्पति तेल उत्पादक संघका अध्यक्ष सुधाकर देसाईले यो निर्णयको स्वागत गरेका छन् । उनले भने कि कच्चा खाद्य तेलमा आधारभूत आयात शुल्क २०% बाट घटाएर १०% गर्ने सरकारको निर्णयलाई संघले स्वागत गर्दछ । तर प्रशोधित तेलमा भन्सार ३५.२५% मात्र राखिएको छ । देसाईले थपे, ‘कच्चा र प्रशोधित खाद्य तेल बीचको भन्सार भिन्नता १९.२५% मा बढाउने क्ष्ख्एब् को सिफारिस स्वीकार गरेकोमा हामी सरकारलाई धन्यवाद दिन्छौं ।’ उनले यसलाई ‘मेक इन इन्डिया’ सुनिश्चित गर्ने र वनस्पति तेल क्षेत्रलाई परिष्कृत तेलको आगमनबाट जोगाउने दिशामा एक साहसिक कदम भने ।

तेलहन बालीको उत्पादन घट्यो

भारतको तेलबीज विकास निर्देशनालयको तथ्याङ्कअनुसार, आर्थिक वर्ष २०२४ मा भारतले कुल ३ करोड ९७ लाख टन तेलबीज उत्पादन गरेको थियो । जबकि आर्थिक वर्ष २०२३ मा यो संख्या ४१.४ मेट्रिक टन थियो । आर्थिक वर्ष २०७२ मा यो ३८ मेट्रिक टन, आर्थिक वर्ष २०७१ मा ३५.९ मेट्रिक टन र आर्थिक वर्ष २०७२ मा ३३.२ मेट्रिक टन थियो ।

आयात बढ्दै

संघको तथ्यांकअनुसार, जुन–सेप्टेम्बर २०२४ को अवधिमा प्रशोधित पाम तेलको आयात ४.५८ लाख मेट्रिक टनबाट बढेर अक्टोबर २०२४–फेब्रुअरी २०२५ को अवधिमा ८.२४ लाख मेट्रिक टन पुगेको छ । यो कुल पाम तेल आयातको लगभग ३०% हो । यसका साथै, साफ्टा प्रावधानहरू अन्तर्गत शून्य शुल्कका कारण, छिमेकी देशहरूले प्रशोधित तेलमा उच्च शुल्कको आनन्द लिइरहेका थिए, जसले गर्दा भारतीय बजार प्रशोधित तेलले भरिएको थियो ।

यसकारण हुनेछ नेपालको प्रमुख निर्यातमा असर

भारतको तेल आयातमा भन्सार घटाउने निर्णयले नेपालको निर्यातमा ठूलो असर पर्ने निश्चित छ । हाल नेपालका प्रशोधन उद्योगहरुले साफ्टा प्रावधानहरू अन्तर्गत शून्य शुल्कका कारण छिमेकी भारतमा प्रशोधित तेलको उच्च निर्यात गर्दै आएका छन् । यस्तोमा भारतले भन्सार घटाउँदा भारतयि उद्योगीहरुले नै तेल आयात र प्रशोधन गर्नेछन् भने नेपाली उद्योगले प्रतिस्पर्धा गर्न सक्नेछैनन् ।

किन पर्छ निर्यातमा असर, पढनुहोस पूरा समाचार