काठमाडौँ । रुस र युक्रेनबीच शान्ति वार्ताको प्रयास सुरु भएको छ । ह्वाइट हाउसमा भएको बहुपक्षीय बैठकपछि यसका लागि स्थान र मिति के हुने भन्ने टुंगो लगाउने कोशिश भइरहेको ५ । अहिले आएका समाचार युक्रेनका लागि राम्रो होइन ।
पोलिटिकोको रिपोर्टका अनुसार अमेरिकाको भेन्यू कार्डमा पहिलो नाम बुडापेस्ट, हंगेरी हो, जुन कुनै समय सोभियत संघको हिस्सा थियो। युरोपेली देशहरू चाहन्छन् कि यी तीन देशका राष्ट्र प्रमुखहरू जहाँ जहाँ भेटियोस्, उसले कम्तिमा युक्रेनको हितलाई समर्थन गर्नुपर्छ।
यस्तो अवस्थामा यदि बुडापेस्ट छनोट भयो भने जेलेन्स्कीको तनाव फेरि बढ्ने छ । अलास्का शिखर वार्तामा ट्रम्प र पुटिनबीच युक्रेन सम्बन्धी सम्झौताको रूप लिइरहेको थियो । यसले जेलेन्स्की र युरोपेली नेताहरूलाई असहज बनाएको छ। अब हंगेरीमा वार्ता भयो भने पुटिनको कूटनीतिक जित हुनेछ, कसरी हामी बताउने छौं ।
पोलिटिकोको रिपोर्ट अनुसार गेरीको बुडापेस्टमा अमेरिकाको गोप्य सेवाले पनि तयारी सुरु गरेको बताए पनि ह्वाइट हाउसबाट स्पष्ट रुपमा केही भनिएको छैन । प्रेस सेक्रेटरी क्यारोलिन लेभिटले भनिन्, ‘म न त यो पुष्टि गर्छु, न अस्वीकार गर्छु।’
रुसी राष्ट्रपति पुटिनले रुसमा वार्ता होस् भन्ने चाहेका छन् भने फ्रान्सेली राष्ट्रपतिले जेनेभामा वार्ता गर्न सुझाव दिएका छन् । स्विट्जरल्याण्ड र अस्ट्रिया दुवैले आफ्नो तर्फबाट वार्ता गर्न प्रस्ताव गरेका छन्।
यसमा अप्ठयारो कुरा यो छ कि पुटिनलाई अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतले खोजिरहेको छ, त्यसोभए उनी त्यहाँ कसरी जान सक्छन ? तर, यी देशहरूले यसका लागि अनुमति लिने र पुटिन वार्ताका लागि आउन सक्ने बताएका छन् ।
युक्रेनसँग यस ठाउँसँग जोडिएको वर्ष १९९४ को तीतो सम्झनाहरू छन्, जब बुडापेस्ट ज्ञापनपत्र पारित भएको थियो। यो ऐतिहासिक सम्झौतामा युक्रेन, अमेरिका, बेलायत र रुससामेल थिए । यसअन्तर्गत युक्रेनले सोभियत संघको विघटन पछि प्राप्त गरेको आणविक हतियार त्यागेको थियो ।
यी देशहरूले युक्रेनको सार्वभौमसत्ता, स्वतन्त्रता र यसको सीमाहरूको सुरक्षाको ग्यारेन्टी दिएका थिए। यद्यपि २०१४ मा क्रिमिया कब्जा र त्यसपछि पूर्ण मात्रामा युद्ध पछि यो सहमतिको कुनै अर्थ भएन ।
हंगेरीले सन् २०२२ पछि युक्रेनलाई खुलेर समर्थन गरेको छैन। यस कारणले गर्दा यो नाटोको सदस्य भए पनि पश्चिमी देशहरूबाट आलोचना भोगिरहेको छ । किनभने, हंगेरीले अहिले पनि तेल र ग्याँस रुसबाट किन्ने गरेको छ । यसको ऊर्जा निर्भरताको कारण हंगेरीले रूस–युक्रेन युद्धमा युक्रेनको पक्ष कहिल्यै नलिएको हो । हंगेरी केही हदसम्म रसियाको पक्षमा छ, त्यसैले यदि बुडापेस्टमा बार्ता भयो भने यो पहिले नै पुटिनको लागि कूटनीतिक विजय हुनेछ।
