काठमाडौं । हिजोआज महँगो स्मार्टफोनको क्रेज बढ्दै गएको छ । मानिसहरूले यी महँगो स्मार्टफोनहरू किन्न ऋण लिइरहेका छन् । नेपालमा पछिल्लो समय स्मार्टफोन लोन अर्थात मोबाइल सेट खरीदका लागि ऋण लिने प्रवृत्ति तीव्रताका साथ बढेको छ । विभिन्न मोबाइल कम्पनीका आधिकारिक डिलरदेखि विक्रेताले समेत मासिक किस्ताबन्दीमा धमाधम स्मार्टफोन विक्री गरिरहेका छन । जसले महँगो स्मार्टफोन किन्न आजकल सजिलो भएको छ ।

यो प्रवृत्तिले केही रकम पहिले डाउनपेमेन्ट गरेर मासिक रकम भुक्तानी गर्दै महँगा फोन बोक्ने चाहना भएका युवाहरुलाई आकर्षित पनि गरिरहेको छ । ब्रान्ड, खुद्रा विक्रेता र फाइनान्सरहरूले पनि उनीहरूलाई यस प्रयासमा मद्दत गरिरहेका छन् । तर, यो रणनीति उनीहरूका लागि टाउको दुखाई बन्न सक्ने देख्निछ । जानकारहरु यो प्रवृत्ति खतरनाक खेल भएको बताउँछन् ।

‘स्मार्टफोन लोन’ किन खतरनाक खेल हो ?

ब्रान्ड र खुद्रा विक्रेताहरूले हाइ–इन्ड स्मार्टफोनहरू किस्तामा बेचिरहेका छन् र ग्राहकहरूलाई सजिलै किन्न सकून् भनेर वित्तपोषण प्रदान गरिरहेका छन् । यद्यपि, स्मार्टफोन ऋण डिफल्टहरू पनि बढ्दै गइरहेका छन्, जसले ब्रान्डहरू साथै खुद्रा विक्रेता र फाइनान्सरहरूका लागि कठिनाइहरू सिर्जना गर्दैछ । नेपालमा अहिलेसम्म स्पष्ट तथ्यांक नआएपनि भारतमा मोबाइल फोन फाइनान्समा डिफल्ट दर २.७% र २.९% बीचमा पुगेको छ, जबकि २% सम्मको दरलाई सामान्यतया स्वीकार्य मानिन्छ ।

भारतमा एक प्रमुख स्मार्टफोन ब्रान्डका सेल्स प्रमुखका अनुसार भने कि डिफल्ट दरहरू विभिन्न एनबीएफसीहरू र निजी बैंकहरूमा फरक हुन्छन्, तर तिनीहरू बढ्दै गएका छन् । मोबाइल फोन खरिदका लागि दिइएका सबै ऋणहरूको लगभग २.७–२.९% प्रत्येक वर्ष डिफल्ट हुँदैछन् । काउन्टरपोइन्ट रिसर्चका अनुसार, प्रत्येक तीन स्मार्टफोनमध्ये एक क्रेडिट कार्डमार्फत खरिद भइरहेको छ ।

ब्रान्डहरू ग्राहकहरूलाई महँगो उपकरणहरू बेच्न चाहन्छन् । त्यसैले, तिनीहरू ग्राहकहरूलाई सजिलो किस्ता र वित्तमार्फत अपग्रेड गर्न प्रोत्साहित गर्ने प्रयास गरिरहेका छन् । क्रेडिट ब्यूरो सिआरआइएफ हाईमार्कका अनुसार अब यो विधिसँग समस्याहरू देखा पर्न थालेका छन् । आर्थिक वर्ष २०२५ मा भारतमा उपभोक्ता टिकाउ ऋणको वृद्धि उल्लेखनीय रूपमा सुस्त भएको छ । जसमा स्मार्टफोनका लागि दिइएको ऋण पनि समावेश छ । ग्राहकहरुको डिफल्ट दर बढ्दै जाँदा विक्रेता पनि समस्यामा पर्ने देखिन्छ ।

नेपालमा पनि देखिन सक्छ समस्या

नेपालमा पनि पछिल्लो समय जिरो ब्याजदरमा केही रकम डाउनपेमेन्ट गरेर महँगा स्मार्टफोनहरु धमाधम किस्तामा बेच्ने प्रतिस्पर्धा चलिरहेको छ । जसका कारण कम आम्दानी हुनेहरुले पनि आफ्नो आम्दानी र क्षमताभन्दा महँगा स्मार्टफोनहरु खरीद गरिरहेका एक विक्रेताले बताए । यस्तोमा अहिलेपनि धेरै उपभोक्ताले मासिक भनेपनि समयमा बिस्ता बुझाउन नसक्ने समस्या देखिएको छ । जुन समस्या भविष्यमा थप बढदै जाने र विकाल हुन सक्नेपनि उनले बताए ।