परापूर्वकालदेखि जमिन समृद्धिको प्रतीक हो । जति जमिन छ, उति फराकिलो खेतीपाती हुन्थ्यो । फराकिलो खेती भनेको प्रशस्त आम्दानी हो । यसको मतलब जमिन सुरुदेखि नै घरजग्गा लगानीकर्ताहरूको पोर्टफोलियोमा रहेको छ । वास्तवमा, यहाँ कुनै न कुनै रूपमा भूमिमा लगानी प्रत्येक व्यक्तिको सम्पत्ति होल्डिंगको एक हिस्सा हो ।

काठमाडौं । देशको ठूलो जनसंख्या कृषिबाट गुजारा चलाइरहेको छ । जमिनमा लगानीको कुरा गर्दा किसानलाई भुल्न सकिँदैन । र बाँकी मानिसहरु, जो कृषि गर्दैनन् तर तिनीहरू पनि कुनै न कुनै रूपमा कृषिसँग जोडिएका छन् । एक–दुई पुस्ताअघि उनीहरूका पुर्खाहरू पनि किसान थिए । अहिले गाउँमा आम्दानीको अवसर नहुँदा उनीहरु तीव्र रुपमा पलायन भइरहेका छन् । धेरै मानिस अहिले सहरतिर पलायन भइरहेका छन् । अहिले सहरी जनताको चासो जग्गाप्रति बढेको छ । यदि तपाई पनि जमिनमा रुचि राख्नुहुन्छ भने केही तथ्यहरू जान्न राम्रो हुनेछ ।

जग्गामा लगानी गर्नुअघि तीनवटा मापदण्ड मूल्यांकन गर्नुहोस्

सहरी लगानीकर्ताहरूको लागि जग्गा किन्नुको पूर्ण अर्थ छ । कतिपय रियल स्टेट कम्पनीले जग्गाको मूल्य बढाइचढाई गरिरहेका हुन्छन । जग्गालाई नयाँ नाम दिएर पनि ब्रान्डिङ गर्ने । यस मार्केटिङ विधिबाट उनीहरू धनी खरीददारहरू आकर्षित गर्न व्यस्त छन् । यो प्रवृत्ति हेर्न लायक छ । यसमा अवसरसँगै चुनौती पनि छन् । यदि तपाइँ यस्तो जग्गा खरिद गर्न विचार गर्न इच्छुक हुनुहुन्छ भने, अगाडि बढ्नु अघि यी तीन कारकहरू विचार गर्नुहोस् । यसको मतलब तपाईले किन्न लाग्नु भएको जग्गालाई तीन आधारभूत मापदण्डहरूमा मूल्याङ्कन गरिनुपर्छ । सुरक्षा, तरलता र रिटर्न । तर पहिले, तपाईंले निर्णय गर्नुपर्छ कि तपाईं यसलाई स्व–प्रयोगको लागि वा लगानीको रूपमा खरीद गर्दै हुनुहुन्छ । अन्यथा, यो तपाईंको गलत निर्णय हुन सक्छ ।

सुरक्षा

तपाईले किन्न लाग्नुभएको जग्गा विक्रेताको स्वामित्वमा हुनुपर्दछ । यसलाई राम्रोसँग हेर्नुहोस् । यदि तपाईं आफ्नो प्रयोगको लागि जग्गा खरिद गर्ने योजना गर्दै हुनुहुन्छ भने, स्थानीय स्तरमा यसको सामुदायिक गतिशीलता बुझ्न अझ महत्वपूर्ण छ । किनभने कहिलेकाहीँ सामुदायिक गतिशीलताका कारण बाहिरीहरूले जग्गाको स्वामित्व कायम गर्न गाह्रो हुन्छ ।

तरलता

यदि तपाइँ लगानीको लागि जग्गा किन्दै हुनुहुन्छ भने तपाईले यसको तरलताको बारेमा सोच्नुपर्छ । किनकी, जग्गा बिक्री गर्दा तरलताको समस्याले तपाई पनि प्रभावित हुन सक्नुहुन्छ । कहिलेकाहीँ जग्गाका ग्राहक तुरुन्तै उपलब्ध हुँदैनन् । रियल इस्टेट लगानीबाट तत्काल र धेरै छिटो तरलता चाहनेहरूले लगानीबारे विचार गर्नु उचित हुन्छ ।

प्रतिफल

जमिनमा लगानी गर्दा राम्रो प्रतिफल प्राप्त हुन्छ भनी धेरै मानिसहरूले तपाईलाई बताउँछन् । यो सधैं सत्य हुँदैन । आर्थिक लगानीको तुलनामा नेपालमा खेती गरिएको जमिनबाट प्राप्त हुने उत्कृष्ट उत्पादन पनि त्यति आकर्षक देखिँदैन । यदि तपाईं किसानको रूपमा जग्गा किन्न सोच्दै हुनुहुन्छ भने तपाईंले आफ्नो योजनालाई ध्यानपूर्वक मूल्याङ्कन गर्न आवश्यक छ । जग्गाबाट रिर्टनको अर्को प्रकार भाडा वा भाडा हो । यो एक राम्रो सम्झौता हुन सक्छ, यदि तपाई एक स्थिर, समयमै भाडा भुक्तानी गर्ने र इमानदार भाडावाला भेट्टाउनुहुन्छ भने ।

बिकसित वा ब्राण्डेड जग्गामा के गर्ने निर्णय ?

अब प्रश्न उठ्छ कि तपाईलाई आएको ब्रान्डेड जग्गाको प्रस्तावलाई स्वीकार्ने कि ? यस अवस्थामा, तपाईंले आफैलाई सोध्नुपर्ने प्रश्न यो हो कि मैले ब्रान्डेड वस्तु (जमिन) किन्नको लागि तिरेको प्रिमियमको बदलामा मैले के पाउँछु वा पाउन सक्छ ु? यो एक आत्ममूल्याङ्कन हुनेछ जसले तपाईंलाई प्रश्नहरूको जवाफमा लैजान्छ ।